oa Over ambtenaren en andere werknemers

Op het moment dat ik deze column schrijf, lijkt het erop dat in het nieuwe regeerakkoord ingrijpende bezuinigingen op het (centrale) ambtenarenapparaat zullen worden voorgesteld. Hoewel het verleden wat betreft de daadwerkelijke implementatie van dergelijke voornemens een beeld oproept van het spreekwoord 'eerst zien, dan geloven', zou ik op basis van eigen observatie twee suggesties willen doen om negatieve effecten hiervan tegen te gaan. In de eerste plaats zou het helpen indien Kamerleden minder zinloze Kamervragen zouden stellen. De 'winkelbel' (zoals ambtenaren in Den Haag de hectiek die met dergelijke vragen gepaard gaat, aanduiden) legt namelijk een groot beslag op de werktijd van beleidsambtenaren. Nog meer zou het echter helpen als voor de duur van de komende kabinetsperiode een moratorium op reorganisaties zou gelden. Ik verbaas mij regelmatig over het gemak waarmee men in Den Haag reorganiseert. Het feit dat dit vaker gebeurt dan in de marktsector is opmerkelijk, zeker gezien de negatieve effecten op bijvoorbeeld arbeidsproductiviteit en commitment. Wat mij betreft is er mede daarom alle reden voor onderzoekers om systematischer aandacht aan ambtenaren te besteden. Velen zullen verrast zijn door de dynamiek op dit terrein. De rest van deze column gebruik ik daarom om een aantal relevante vraagstukken te behandelen. Nog niet zo lang geleden was deze wereld voor een onderzoeker relatief eenvoudig. Er waren werknemers, ambtenaren en trendvolgers. Als ik naar de codeboeken van veel huidig surveyonderzoek kijk, dan lijkt het erop alsof sommigen denken dat dit nog steeds een valide indeling is. Niets is echter minder waar. Voormalige publieke organisaties zijn geprivatiseerd (KPN en TPG), verzelfstandigd (zoals veel openbaarvervoerbedrijven), op afstand geplaatst (zoals veel 'zelfstandige bestuursorganen' (zbo's), bijvoorbeeld het UWV, Staatsbosbeheer of TNO.). Ook scholen en universiteiten nemen een speciale positie in (formeel zijn dit zogenaamde GWT's, maar dat is een afkorting die weinigen iets zal zeggen).