oa [Abraham’s Initiative or God’s? Abrahams Call in Second Temple, Early-Christian and Rabbinic Literature, Abrahams initiatief of dat van God? De plaats van Abrahams roeping in de vroeg-Joodse, rabbijnse en vroeg-christelijke literatuur]

In de vroeg-Joodse, vroeg-christelijke en rabbijnse literatuur is Abraham een van de grote identificatiefiguren. Op de vraag hoe Abraham God leert kennen, zijn er grofweg twee antwoorden: 1. Abraham ontdekt de ware God met eigen denkkracht al dan niet met behulp van de astronomia. Op enig moment in dat proces komt God hem tegemoet en bevestigt zijn keuze (vroeg-Joodse en rabbijnse geschriften). 2. God roept Abraham en hij antwoordt in geloof en gehoorzaamheid (vroeg-christelijke literatuur, inclusief Nieuwe Testament, in overeenstemming met de brontekst van Genesis 11 en 12). In de eerste benadering wordt de voorgeschiedenis van Genesis 12 dermate uitgebouwd dat Abrahams roeping gerelativeerd wordt. Jubileeën, Judit, Philo, de Apocalyps van Abraham en Genesis Rabba bieden een zeker evenwicht tussen Abrahams initiatief en Gods roeping, maar bij Josefus valt het tweede moment zelfs weg. Deze conclusies bieden aanleiding om E.P. Sanders’ these van het primaat van Gods genadige verkiezing van Israël in het vroege en rabbijnse jodendom kritisch te doordenken.