De Zijpe en de Zuiderzee | Amsterdam University Press Journals Online
2004
Volume 6 Number 2
  • ISSN: 2468-2187
  • E-ISSN: 2468-2195

Abstract

Abstract

Dutch geologists and archaeologists disagree about the time the Flevo-lakes in the Wet Heart of the Netherlands were connected with the western part of the Waddenzee. Geologists hold the strong view that this connection originated in the centuries bc. Archaeological research revealed, however, that the pre-urban development of the city of Amsterdam did not start until the last quarter of the 12th century ad. This urban development has been considered as an indication that the shipping route between the mouth of the river Amstel and the Waddenzee had improved shortly before. Therefore, archaeologists are convinced that the improvement of this shipping route was forced by the All Saint’s flood of 1170. To the west of Schagen, the sea is considered to have broken up the coastal barrier which led to the development of the Zuiderzee. Because of the etymological relation between the names Flevo and Vlie, the Flevo-lakes must have been already connected with the Waddenzee in the Roman period. Near Medemblik, however, the water did not become brackish before the 8th century ad and more to the south not earlier than the 9th century. Therefore, drainage must have been the main function of the connection between the Flevo-lakes and the Waddenzee for centuries. From historical documents it is known that somewhere around Stavoren a large amount of land was lost to the sea in 1170. Together with the swift development of Amsterdam it is likely that the Zuiderzee came into being after 1170. A breakthrough of the coastal barrier to the west of Schagen at that time, however, is unlikely. In 1170 there was some damage in the northern part of the province of Holland caused by a storm surge, but the loss of land was limited due to the building of several dikes.

Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/THG2021.2.001.BROG
2021-01-01
2024-04-18
Loading full text...

Full text loading...

/deliver/fulltext/24682187/6/2/THG2021.2.001.BROG.html?itemId=/content/journals/10.5117/THG2021.2.001.BROG&mimeType=html&fmt=ahah

References

  1. Abrahamse, J.E., M.Kosian & E.Schmitz(2010). Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg. Historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam. Thoth, Bussum.
    [Google Scholar]
  2. Bazelmans, J., H.Weerts & M.van der Meulen (red.) (2017). Atlas van Nederland in het Holoceen. Landschap en bewoning vanaf de laatste ijstijd tot nu. Prometheus, Amsterdam.
    [Google Scholar]
  3. Beenakker, J.J.J.M.(1988). Van Rentersluze tot strijkmolen. De waterstaatsgeschiedenis en landschapsontwikkeling van de Schager- en Niedorperkoggen tot 1653. Repro Holland, Alphen aan den Rijn.
    [Google Scholar]
  4. Besteman, J.C.(1974). ‘Carolingian Medemblik’. Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek24, pp. 43-106.
    [Google Scholar]
  5. Besteman, J.C.(1989). ‘The pre-urban development of Medemblik: from an early medieval trading centre to a medieval town’. In: H.A.Heidinga & H.H.van Regteren Altena (red.). Medemblik and Monnickendam. Aspects of medieval urbanization in northern Holland. Amsterdam, Universiteit van Amsterdam/IPP, pp. 1-30.
    [Google Scholar]
  6. Bitter, P.(2014). ‘Alkmaar en de graaf van Holland. Enkele archeologische en archivalische gegevens nader beschouwd’. In: E.Bult, T.de Ridder & E.Beukers (red.). Graven in Holland. Westerheem Special3, pp. 32-57.
    [Google Scholar]
  7. Blok, D.P.(1979). De Franken in Nederland. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem.
    [Google Scholar]
  8. Boer, D.E.H. de & E.H.P.Cordfunke(2010). Graven van Holland. Middeleeuwse vorsten in woord en beeld (880-1580). Walburg Pers, Zutphen.
    [Google Scholar]
  9. Borger, G.J., F.H.Horsten & J.F.Roest(2016). De dam bij Hoppenesse. Gevolgen voor de afwatering van het gebied tussen Oude Rijn en Hollandsche IJssel, 1250-1600. Uitgeverij Verloren, Hilversum.
    [Google Scholar]
  10. Borger, G.J. & S.J.Kluiving(2017). ‘The Wet Heart of the Netherlands’. In: S.Kluiving, L.Kootker & R.Hermans (red.). Interdisciplinarity between humanities and science. A Festschrift in honour of prof. dr. Henk Kars. Clues, Interdisciplinary studies in culture, history and heritage2. Sidestone Press, Leiden, pp. 37-54.
    [Google Scholar]
  11. Bosman, A.V.A.J.(2018). ‘Flevum op de kaart. Waarom kwamen de Romeinen naar Velsen?’. In: B.Buizer, P.Veel & H.van Weenen (red.). Atlas van het Oer-IJ- gebied. Stichting Oer-IJ, Beverwijk/Uitgeverij Noord-Holland, Wormerveer, pp. 41-46.
    [Google Scholar]
  12. Buisman, J.(1995)Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen I. Van Wijnen, Franeker.
    [Google Scholar]
  13. Burck, P. du(1949). ‘Bodemkartering van Geestmerambacht’. Boor en Spade3, pp. 152-167.
    [Google Scholar]
  14. Burck, P. du(1958). ‘De bodemkartering in de Kop van Noord-Holland’. Boor en Spade9, pp. 142-156.
    [Google Scholar]
  15. Cordfunke, E.H.P.(2016). Het verleden op de schop. Ontmoetingen op het grensvlak van geschiedenis en archeologie, 1950-1980. Walburg Pers, Zutphen.
    [Google Scholar]
  16. Dekker, C.(1980). ‘De dam bij Wijk’. In: C.van der Kieft, G.van Herwijnen, C.Dekker, P.A.Henderikx, R.C.Hol & M.S.Polak (red.). Scrinium et Scriptura. Opstellen betreffende de Nederlandse geschiedenis, aangeboden aan professor dr. J.L. van der Gouw bij zijn afscheid als buitengewoon hoogleraar in de archiefwetenschap en in de paleografie van de veertiende tot de zeventiende eeuw aan de Universiteit van Amsterdam. ErvenB.van der Kamp, Groningen, pp. 248-266 (= Nederlands Archievenblad. Tijdschrift van de Vereniging van Archivarissen in Nederland 84-3).
    [Google Scholar]
  17. Diederik, F.(1981). ‘Lagedijk, een inheemse nederzetting uit de Romeinse tijd te Schagen’. Westerheem30 (6), pp. 220-244.
    [Google Scholar]
  18. Diederik, F.(1982). ‘Molenweg, Waldervaart. Een vroeg-middeleeuwse nederzetting te Schagen’. Westerheem31 (2), pp. 53-68.
    [Google Scholar]
  19. Diederik, F.(1983). ‘Dorpen-terp, een onderzoek naar een laat-middeleeuwse woonplaats te Schagen’. Westerheem32 (4), pp. 202-213.
    [Google Scholar]
  20. Diederik, F.(2002). Schervengericht. Een onderzoek naar inheems aardewerk uit de late derde en vierde eeuw in de Kop van Noord-Holland. Amsterdam (awn-reeks no 3).
    [Google Scholar]
  21. Engelenvan der Veen, G.A.J. van(1924). Marken in Overijsel. Martinus Nijhoff, ’s-Gravenhage.
    [Google Scholar]
  22. Es, W.A. van, H.Sarfatij & P.J.Woltering (red.) (1988). Archeologie in Nederland. De rijkdom van het bodemarchief. Meulenhoff, Amsterdam/Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, Amersfoort.
    [Google Scholar]
  23. Gawronski, J.(2017). ‘Ontstaan uit een storm. De vroegste geschiedenis van Amsterdam archeologisch en landschappelijk belicht’. In:Jaarboek Amstelodamum109, pp. 54-91.
    [Google Scholar]
  24. Gottschalk, M.K.E.(1971). Stormvloeden en rivieroverstromingen in NederlandI. Van Gorcum, Assen.
    [Google Scholar]
  25. Gumbert-Hepp, M., J.P.Gumbert & J.W.J.Burgers(2007). Annalen van Egmond. De Annales Egmundenses, uitgegeven en vertaald. Uitgeverij Verloren, Hilversum.
    [Google Scholar]
  26. Heijden, P. van der(2020). Romeinen langs Rijn en Noordzee. De limes in Nederland. Matrijs, Utrecht.
    [Google Scholar]
  27. Hof, J.(1973). De abdij van Egmond van de aanvang tot 1573. ’s-Gravenhage-Haarlem (Hollandse Studiën 5).
    [Google Scholar]
  28. Jayasena, R.(2017). ‘Amsterdam 1200-1390, stadswording aan de monding van de Amstel’. In: Jaarboek Amstelodamum109, pp. 112-149.
    [Google Scholar]
  29. Jayasena, R.(2020). Graaf- en modderwerk. Een archeologische stadsgeschiedenis van Amsterdam. Matrijs, Utrecht.
    [Google Scholar]
  30. Koch, A.C.F.(1970). Oorkondenboek van Holland en Zeeland tot 1299I. Martinus Nijhoff, ’s-Gravenhage.
    [Google Scholar]
  31. Künzel, R.E., D.P.Blok & J.M.Verhoeff(1989). Lexicon van Nederlandse toponiemen tot 1200. P.J. Meertens-Instituut, Amsterdam.
    [Google Scholar]
  32. Pons, L.J. & A.J.Wiggers(1960). ‘De holocene wordingsgeschiedenis van Noordholland en het Zuiderzeegebied’. Tijdschrift van het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap knag77, pp. 3-57.
    [Google Scholar]
  33. Rau, R.(1968). Briefe des Bonifatius, Willibalds Leben des Bonifatius nebst einigen zeitgenössischen Dokumenten. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt (Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters, Band IVb).
    [Google Scholar]
  34. Romer, F.E.(1998). Pomponius Mela’s Description of the World. University of Michigan Press, Ann Arbor.
    [Google Scholar]
  35. Schönfeld, M.(1955). Nederlandse waternamen. Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij, Amsterdam (Bijdragen en Mededelingen der Naamkunde-Commissie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen te Amsterdam 6).
    [Google Scholar]
  36. Timmermans, L.(2017). Middeleeuwse agrarische veenontginningen in de Vier Noorder Koggen. Een interdisciplinair onderzoek naar de opbouw van het natuurlijke landschap en de kolonisatie- en ontginningsgeschiedenis van West-Friesland (800-1300). Rijksuniversiteit Groningen.
    [Google Scholar]
  37. Ven, G.P. van de (red.) (2003). Leefbaar laagland. Geschiedenis van dewaterbeheersing en landaanwinning in Nederland. Matrijs, Utrecht.
    [Google Scholar]
  38. Vos, P.C.(2015). Origin of the Dutch coastal landscape. Long-term landscape evolution of the Netherlands during the Holocene, described and visualised in national, regional and local palaeogeographical map series. Barkhuis, Groningen.
    [Google Scholar]
  39. Vos, P.(2018). ‘De landschaps- en bewoningsgeschiedenis van het Oer-IJ’. In: B.Buizer, P.Veel & H.van Weenen (red.). Atlas van het Oer-IJ- gebied. Stichting Oer-IJ, Beverwijk/Uitgeverij Noord-Holland, Wormerveer, pp. 17-34.
    [Google Scholar]
  40. Westenberg, J.(1974). Kennemer dijkgeschiedenis. Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij, Amsterdam.
    [Google Scholar]
  41. Wiese, W.F.G.(1956). ‘De verspreiding van archeologische gegevens van Westfriesland in verband met de morfogenese’. Tijdschrift van het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap knag73, pp. 23-42.
    [Google Scholar]
  42. Willemsen, J., R.van ’t Veer & B.van Geel(1996). ‘Environmental change during the medieval reclamation of the raised-bog area Waterland (The Netherlands): a palaeophytosociological approach’. Review of Palaeobotany and Palynology94, pp. 75-100.
    [Google Scholar]
http://instance.metastore.ingenta.com/content/journals/10.5117/THG2021.2.001.BROG
Loading
/content/journals/10.5117/THG2021.2.001.BROG
Loading

Data & Media loading...

This is a required field
Please enter a valid email address
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error