2004
Volume 51, Issue 1
  • ISSN: 0167-0441
  • E-ISSN: 3051-3634

Abstract

Abstract

During the nineteenth and early twentieth century, when the Dutch colonized the numerous islands which now form the country of Indonesia, scores of Dutch Mennonites (Doopsgezinden) went to live and work there, either for a long period (sometimes lifelong) or a shorter number of years. They worked as government officials, including lawyers, judges, teachers, researchers, (assistant-)residents or even higher ranking officials, but also as owners or administrators of coffee, tea and sugar plantations or sailors. Their number increased rapidly from around 1830 onwards. In general they had a liberal-minded religious attitude, so hardly any of them had contacts with the Doopsgezinde mission, which started in 1851 in Central Java. Nevertheless a certain number among them was looking for a religious home, which they did not find in the so-called Indische kerk. So in 1913 they decided, with assistance of like-minded Doopsgezinden in the Netherlands, to ask a Dutch pastor to pay a pastoral visit. Pastor Hendrikus Britzel arrived with a list of no less than 500 names and stayed for a couple of weeks. Unfortunately the First World War made next steps impossible and the dream to form a separate congregation was never materialized. Probably untill World War II several hundreds of Dutch Doopsgezinden were employed in the colony. After the harsh time of Japanese occupation and the Indonesian struggle for independence, only a few remained. In general these Doopsgezinden hardly criticised the colonial government and only a minority among them had really cordial and equal relations with the local population or were interested in the nationalist movements which arose from the early twentieth century on.

Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/DB51.HOEK
2025-09-01
2025-12-14
Loading full text...

Full text loading...

/deliver/fulltext/01670441/51/1/9789048574100.011.HOEK.html?itemId=/content/journals/10.5117/DB51.HOEK&mimeType=html&fmt=ahah

References

  1. Algra, A.De Gereformeerde Kerken in Nederlands-Indië, Indonesië (1877-1961) (Franeker [1967]).
    [Google Scholar]
  2. Aritonang, J.S. en K.Steenbrink (eds.), A History of Christianity in Indonesia (Leiden/Boston2008).
    [Google Scholar]
  3. Aten, N, ‘Laatste dienst van de Verenigde Doopsgezinde Gemeente te Wormerveer’, www.doopsgezind-zaanstreek.nl tekst ‘De Wormerveerse Vermaning’.
    [Google Scholar]
  4. Beck, H.L., ’The Rupture between the Muhammadiyah and the Ahmadiyya’, Bijdragen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde161 (2005), 2/3.
    [Google Scholar]
  5. Berichten aan de Doopsgezinden in de Verstrooiing in Ned. Indië (Soerabaja 1940-41).
    [Google Scholar]
  6. Bleeker, P.Ichthyologiae Archipelagi Indici Prodromus. Volumen I. Siluri (Batavia1858).
    [Google Scholar]
  7. Bleeker, P., ‘Levensbericht van P. Bleeker door hemzelven’, Jaarboek Koninklijke Academie van Wetenschappen (1877).
    [Google Scholar]
  8. Britzel, H., De oorlog en de godsdienst: preek uitgesproken in den Doopsgezinden Kring te Semarang op 9 Augustus en te Batavia op 6 September 1914 (s.l., 1914).
    [Google Scholar]
  9. Britzel, H., ‘Geen doop’, Ons Doopsgezind Krantje (februari1915).
    [Google Scholar]
  10. Britzel, H., Mijn Indische Reis in 1914 of Naar de Doopsgezinden op Java (Wormerveer1916).
    [Google Scholar]
  11. Burger, G., ‘Floating Cuisine. Food on Board of Durch Ocean Liners heading to the Indies, 1871-1964’, Travelling the Dutch East Indies. Historical Perspectives and Literary Representations, ed. DorisJ. en R.Honings (Hilversum2023).
    [Google Scholar]
  12. Dam van Isselt, W. E, van, ‘Luitenant-Generaal W. Cool’, De Militaire Spectator98 (1929).
    [Google Scholar]
  13. Dam van Isselt, W.E. van, Wouter Cool. Lid van den Raad van State: een levensschets (’s-Gravenhage1930).
    [Google Scholar]
  14. Dubois, J. en E., Van 15 januari 1951 tot en met 15 oktober 1962 in Nieuw-Guinea (Dordrecht1992).
    [Google Scholar]
  15. End, Th. van den, Ragi Carita I. Sejarah Gereja di Indonesia 1500-1860 (Jakarta1993).
    [Google Scholar]
  16. Fasseur, C., ‘Indische persperikelen 1847-1860’, Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden91(1976).
    [Google Scholar]
  17. Fasseur, C., ’Organisatie en sociaal-economische betekenis van de gouvernementssuikerkultuur in enkele residenties op Java omstreeks 1850’, Bijdragen Taal-, Land- en Volkenkunde133/2 (1977).
    [Google Scholar]
  18. Fasseur, C., Indischgasten (Amsterdam1997).
    [Google Scholar]
  19. Fasseur, C., De Indologen. Ambtenaren voor de Oost 1525-1950 (Amsterdam2003).
    [Google Scholar]
  20. Gedenkboek van de Vrijmetselarij in Nederlandsch Oost- Indië, 1767-1917 (Semarang/Soerabaja/’s-Gravenhage [1917]).
    [Google Scholar]
  21. Graaf, H.J. de, Korte Geschiedenis der Indische Kerk (Bandoeng s.a. [ca 1936]).
    [Google Scholar]
  22. Haasse, H.S., Heren van de thee (Amsterdam1992).
    [Google Scholar]
  23. Hoekema, A.G., ’Nederlandse doopsgezinden in Indonesië in de periode van de VOC. Een schets’, Doopsgezinde Bijdragen49/50 (2024), 125-143.
    [Google Scholar]
  24. Homan, G., ’Een doopsgezinde gemeente in oorlogstijd: Zuid-Limburg, Heerlen’, Doopsgezinde Bijdragen31 (2005), 263-276.
    [Google Scholar]
  25. Hüsken, F., Een dorp op Java. Sociale differentiatie in een boerengemeenschap, 1850-1980 (Overveen1988).
    [Google Scholar]
  26. Jansz, P., ‘Tot heil van Java’s arme bevolking’. Een keuze uit het Dagboek van Pieter Jansz, doopsgezind zendeling in Jepara, Midden Java. Geannoteerd en van een inleiding voorzien door A.G. Hoekema (Hilversum1997).
    [Google Scholar]
  27. Kartini, R.A., Brieven aan mevrouw R.M. Abendanon-Mandri en haar echtgenoot met andere documenten, bezorgd door F.G.P. Jaquet (Dordrecht/Holland/Providence USA1987).
    [Google Scholar]
  28. Kartini, R.A., Kartini. The Complete Writings 1898–1904, edited and translated by JoostCoté (Clayton2014).
    [Google Scholar]
  29. Keesing, E., Hoe ruim een kooi ook is (Amsterdam1996).
    [Google Scholar]
  30. Klaassen, N., Reorganisatie of desorganisatie! beoordeeling van het Rapport der Staatscommissie in zake de Reorganisatie der Protestantsche Kerken in Nederlandsch-Indie (Soerabaja1914).
    [Google Scholar]
  31. Kleian, F.A., Nieuw Adresboek van Geheel Nederlandsch-Indië14 (1914).
    [Google Scholar]
  32. Kuipers, M.E. (bezorger), In de Indische wateren: Anske Hielke Kuipers, gezaghebber bij de Gouvernementsmarine 1833-1902 (Zutphen1999).
    [Google Scholar]
  33. Kuipers, M.E., ‘Wilhelmina Baier-Nikkel, 1895-1984’, Doopsgezinde Bijdragen28 (2002), 211-260.
    [Google Scholar]
  34. Levert, Ph., Inheemsche arbeid in de Java-suikerindustrie (Wageningen1934).
    [Google Scholar]
  35. Margana, S., ‘Religion, Communism and Ratu Adil; Colonialism and Propaganda Literature in 1920’s Yogyakarta’, Wacana. Jurnal Ilmu Pengetahuan Budya20/2 (2019).
    [Google Scholar]
  36. Meulen, D. van der, Multatuli, Leven en Werk van Eduard Douwes Dekker (Amsterdam2002).
    [Google Scholar]
  37. Millard, J. (e.a.), De suikerindustrie op Java (’s-Gravenhage1869).
    [Google Scholar]
  38. Multatuli, Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandse Handelsmaatschappij (Amsterdam2008).
    [Google Scholar]
  39. Noordervliet, N. (bezorger), Brieven van de thee uit een Indisch familiearchief met originele foto’s (Amsterdam2004).
    [Google Scholar]
  40. Notulen van de Groote Vergadering der Protestantsche kerk in Nederlandsch-Indië gehouden te Batavia, 19September-14October1916 (Batavia1917).
    [Google Scholar]
  41. Okker, F.P., ’Vissen vangen in een vulkaan. De bewogen jeugd van Madelon Székely-Lulofs’, De Parelduiker9/4 (2004).
    [Google Scholar]
  42. Okker, F.P., Tumult. Het levensverhaal van Madelon Szé kely-Lulofs (Amsterdam/Antwerpen2008).
    [Google Scholar]
  43. Ons doopsgezind krantje: weekblad voor de leden en vrienden der Verenigde Doopsgezinde Gemeente te Wormerveer (Wormerveer1913-1915).
    [Google Scholar]
  44. Rademaker-Helfferich, B.Een wit vaantje op de Brink. De geschiedenis van de Doopsgezinde gemeente te Deventer (Deventer1988).
    [Google Scholar]
  45. Rapport van de Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk Besluit van 13 October 1910, no. 21 (Den Haag1910).
    [Google Scholar]
  46. Ricklefs, M.C., A History of Modern Indonesia since c. 1200, Third Edition (Houndmills/ Basingstoke/ Hampshire2001).
    [Google Scholar]
  47. Schreuel, W.M., En de Brantas stroomt: de geschiedenis van een kofftebranderij en een blikfabriek (Den Haag1991).
    [Google Scholar]
  48. Schutte, O., Het doopsgezinde geslacht Oosterbaan uit Harlingen en zijn nakomelingen (s.l., s.a.).
    [Google Scholar]
  49. Steenbrink, K.A., Dutch Colonialism and Indonesian Islam: Contacts and Conflicts 1596-1950 (Amsterdam1993).
    [Google Scholar]
  50. Székely-Lulofs, M., Doekoen, bezorgd en ingeleid door O. Praamstra en G. Termorshuizen (Leiden2001).
    [Google Scholar]
  51. Termorshuizen, G., ‘Henri Juliius Lion’, Biografisch Woordenboek van Nederland5 (2002).
    [Google Scholar]
  52. Truijens, A., Leven in de verbeelding. Hella S. Haasse 1918-2011 (Amsterdam/Antwerpen2022).
    [Google Scholar]
  53. Visser, P. (eindred.), Wezen en weldoen. 375 jaar doopsgezinde wezenzorg in Haarlem (Hilversum2009).
    [Google Scholar]
  54. Vries, M. de, Wat tijd niet oplost is geen probleem. De geschiedenis van de nazaten van Jan Boeke, onuitgegeven manuscript.
    [Google Scholar]
/content/journals/10.5117/DB51.HOEK
Loading
/content/journals/10.5117/DB51.HOEK
Loading

Data & Media loading...

This is a required field
Please enter a valid email address
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error