Radix - Volume 45, Issue 2, 2019

Dit artikel gaat over de vraag hoe de menselijke zoektocht naar betekenisgeving in een agrarische context te ondersteunen is. Veel mensen begrijpen de expliciet religieuze taal niet (meer) en daarnaast ervaren mensen weinig onderlinge verbondenheid. Er is behoefte aan ervaringen met een verbindende waarde. Als boerendochter weet ik dat boeren inspirerende ervaringen opdoen in hun dagelijks leven. De directe ervaring met de natuur laat een bepaalde betrokkenheid rijpen. In dit artikel staat de vraag centraal: Welke dimensies en aspecten van impliciete spiritualiteit zijn te onderscheiden bij boeren? Naast een theoretische verkenning van onder andere het begrip ‘impliciete spiritualiteit’ van Weiher, hebben er zeven interviews plaatsgevonden met boeren over hun dagelijkse ervaringen. Uit het onderzoek komt een grote verscheidenheid aan aspecten en deelaspecten van impliciete spiritualiteit naar voren, welke zijn geordend in een horizontale, verticale en dynamische dimensie. Boeren zouden zelf ook meer moeten stil staan bij wat er van binnen in hen omgaat. Hun waardenstelsel kan als verborgen bron dienen om uit te putten, wanneer er belangen moeten worden afgewogen in hun onderneming.

Waarom hebben katholieken minder problemen met evolutie dan protestanten? Na eerst te hebben aangetoond dat dit inderdaad het geval is, analyseert de auteur de zes stellingen die Pierre Teilhard de Chardin in 1925 moest ondertekenen en suggereert op basis daarvan twee factoren die bijdroegen tot de positievere houding van rooms-katholieken ten opzichte van de evolutie. Ten eerste kondigde de Rooms-katholieke Kerk in de negentiende eeuw de onfeilbaarheid van de paus af, terwijl bepaalde protestantse groeperingen de onfeilbaarheid van de Schrift begonnen te leren. Als de Bijbel bestaat uit ware stellingen en niets anders, dan moeten ook de beweringen over de schepping in zes dagen letterlijk waar zijn. Rooms-katholieken hebben dit probleem niet, hoewel ze een soortgelijk probleem hebben, omdat het Concilie van Trente de historiciteit van de erfzonde leert. En ten tweede vertrouwen de katholieken erop dat de bevindingen van de wetenschap uiteindelijk het geloof niet kunnen tegenspreken, omdat wetenschap en christendom waar zijn en de waarheid één is.

In dit artikel bekritiseer ik de opvatting dat geloof en wetenschap zich op gescheiden domeinen betrekken, zoals verwoord door Gerard Nienhuis in Radix nr. 44.3. Ik beargumenteer dat deze opvatting tot stand is gekomen als oplossing voor twee verschillende, onwenselijke manieren waarop de grens tussen geloof en wetenschap wordt overschreden. Ten eerste gaat het om gelovigen die geloofsovertuigingen op natuurwetenschappelijke wijze proberen te bewijzen, en ten tweede om (doorgaans atheïstische) wetenschappers die proberen om wetenschappelijke inzichten te betrekken op zingevingsvragen. Ik ben van mening dat de door Nienhuis voorgestelde scheiding tussen geloof en wetenschap geen oplossing biedt, omdat de grens tussen beide afwisselend te scherp en te zwak wordt getrokken. In plaats daarvan stel ik een alternatief voor, door het idee uit te werken dat geloof een ‘perspectief’ op de werkelijkheid vormt op basis waarvan natuurwetenschap pas mogelijk wordt. Geloof en wetenschap betrekken zich daarmee niet op andere domeinen van kennis of van het leven, maar zijn wel van een andere aard.

Palestijnse christenen vormen een minderheid van een kleine 1-2% in een context gekenmerkt door (gewapend) conflict, verdrijving en een continue stroom van emigratie. Ondanks deze omstandigheden blijven de Palestijnse christenen een significante bijdrage leveren aan de Arabische samenleving op het gebied van politiek, kunst, wetenschap en het sociaal welzijn. Deze context is ook de bron voor de maatschappelijk en politiek geëngageerde Palestijnse theologie, die zich heeft ontwikkeld vanaf de jaren 80. In dit artikel zal deze Palestijnse theologie centraal staan. Binnen Palestijnse theologie zijn de volgende hoofdthema’s te onderscheiden: bevrijding, verzoening, getuigenis, oecumene en interreligieuze dialoog. De overeenkomst tussen deze verschillende vormen van Palestijnse theologie is het theologische engagement vanuit de identiteit als Palestijnse christenen, en de theologische reflectie op de politieke context van het Israëlisch-Palestijns conflict. Dit artikel concentreert zich daarom op de publieke rol van deze Palestijnse theologie.