Radix - Volume 46, Issue 2, 2020

De psychische stoornis depressie geldt wereldwijd als centraal probleem voor de volksgezondheid. De vraag echter wat depressie precies is, kent nogal uiteenlopende antwoorden. Bovendien ligt het dominante kader waarbinnen men geacht wordt psychische stoornissen te benaderen en te behandelen vanuit verschillende zijden onder vuur. In dit artikel wordt in plaats van een biomedisch en individualiserend perspectief een cultuurfilosofisch licht op het fenomeen geworpen. Wat zegt de zogeheten depressie-epidemie over de aard van onze hedendaagse cultuur en de plaats van het individu daarbinnen? Op welke wijze wordt het individu door deze cultuur beïnvloed of gevormd? Is deze ‘vorming’ wellicht depressogeen, maakt zij ons in zekere zin ontvankelijker voor datgene wat wij ‘depressieve stoornis’ noemen? Dat laatste is inderdaad het geval, zo luidt hier de gedachte. Depressie is in de grond niet zozeer extreme somberheid of geremdheid, maar existentieel isolement. En de hyperindividualistische en ultradynamische aard van onze laatmoderne, ultraliberale cultuur werkt zulk isolement in de hand.

Zowel de evolutietheorie als de these van antropogene (door de mens veroorzaakte) klimaatverandering zijn spannende onderwerpen voor christenen, waarover uiteenlopend gedacht wordt. Tussen evolutiestandpunten en klimaatscepticisme blijkt een opvallende samenhang te bestaan. Hoewel zowel evolutie-accepterende als evolutiekritische christenen zich klimaatsceptisch kunnen uiten, zien we dat theïstisch evolutionisten over het algemeen eerder de wetenschappelijke consensus ten aanzien van antropogene klimaatverandering accepteren dan creationisten. Een van de belangrijkste oorzaken hiervan is dat de afwijzing van evolutiewetenschap een voedingsbodem is voor wantrouwen jegens klimaatwetenschap. Klimaatwetenschappers maken immers gebruik van evolutionaire modellen. Daarbij staan theïstisch evolutionisten doorgaans positiever tegenover de seculiere wetenschap en haar resultaten. Maar hoewel het christelijk geloof voor zowel creationisten als theïstisch evolutionisten aanleiding kan geven tot klimaatscepsis, bestaan er tegelijkertijd verschillende argumenten vanuit de christelijke traditie om klimaatverandering en de menselijke rol daarin serieus te nemen.

De filosofie van Emmanuel Levinas (1905-1996) wordt vaak een ‘ethiek van de ander’ genoemd, omdat Levinas stelt dat het spoor van God oplicht in het gelaat van de ander. In dit artikel probeer ik deze overtuiging aan te vullen door te laten zien dat het doel van Levinas voornamelijk is om het zelf áls zelf te bevestigen. Levinas noemt zijn denken daarom ook een ‘verdediging van de subjectiviteit’: een verdediging van een zelf dat door de oneindige verantwoordelijkheid voor de Ander van zichzelf bevrijd wordt. De relatie met de Ander geeft ons meer dan dat wij kunnen bevatten, namelijk het gewicht en de richting die wij nodig hebben om ons unieke bestaan te funderen.