Radix - Volume 47, Issue 1, 2021

De eerste twee boeken die worden besproken in dit artikel reflecteren in verschillende mate van diepgang over de functie van Nederlandse universiteiten heden ten dage en de rol van academische vrijheid daarin. Het derde boek is een geschiedschrijving van menselijke kennis dat eindigt met een verrassende oproep aan de universiteit om haar bijdrage te leveren aan de exodus van de mensheid uit het antropoceen.

De Nederlandse euthanasiewetgeving wordt wel gezien als een product van een politieke cultuur gericht op samenwerking, compromissen en het streven naar consensus. Dit artikel laat zien dat in het euthanasiedebat van een dergelijke consensuspolitiek maar beperkt sprake was. Consensuspolitiek vond hooguit plaats binnen verdeelde coalities en het was niet vanuit een democratisch ideaal gericht op het scheppen van consensus, maar om binnen de gegeven machtsverhoudingen de euthanasiekwestie te regelen.

In dit artikel ontwikkel ik uitgaande van een reflectie op Plato’s De Sofist en gebruikmakend van op Aristoteles teruggaande metafysische noties een Godsargument. Het argument maakt gebruik van de methode van reductio: aannemende dat de conclusie van het argument onwaar is, wordt door inzet van de premissen van het argument een tegenspraak afgeleid, zodat volgt dat de conclusie wel degelijk waar is indien we uitgaan van de waarheid van de premissen.

Is onze cultuur wetenschappelijk? Zo ja, wat betekent dat dan, en hoe is dat zo gekomen? Vorig jaar verscheen het laatste deel van een vierdelige studie van filosofie- en wetenschapshistoricus Stephen Gaukroger, die in het teken staat van deze grote vraag: waarom is de moderne wereld gaan denken dat wetenschappelijke waarden in een of andere zin de norm vormen voor al het denken? Gaukroger beantwoordt die vraag in een kleine tweeduizend pagina’s, in de vorm van een geschiedenis van zeven eeuwen westers denken over de aard, status en grenzen van wetenschappelijk onderzoek. Het resultaat is een grandioos knap, overtuigend en imposant overzichtswerk.

Wetenschappelijk onderzoek naar religie gebeurt steeds meer vanuit een evolutionair perspectief. Met enkele voorbeelden geeft dit artikel aan wat dit inhoudt en wat mogelijke implicaties zijn voor theologie. Vervolgens wordt vanuit theologisch perspectief kort op deze implicaties ingegaan. Het werk van theologen als Edward Schillebeeckx, Lieven Boeve en Philip Hefner brengt ons tot de suggestie dat dialoog tussen evolutionaire studies van religie en theologie tot verdiept inzicht in de dialogische relatie tussen God en mens kan leiden. Wanneer theologie de evolutionaire geschiedenis van religie als deel van de ervaring van de menselijke soort ernstig neemt, openen zich nieuwe wegen om de betekenis van religieuze verhalen, mythen en rituelen te ontdekken. Evolutie is, argumenteert dit artikel, deel van geloof.