oa [Consolation in the Cantatas of Johann Sebastian Bach (1685-1750): A Reconnaissance, Troost in de cantates van Johann Sebastian Bach (1685-1750): Een verkenning]

Tot op heden is nog geen onderzoek gedaan naar de manier waarop het begrip “troost” wordt gebruikt in de cantates van Johann Sebastian Bach (1685-1750). Dit artikel is de neerslag van een verkennend onderzoek naar de betekenis van “troost” in samenhang met dood en sterven. Omdat Bach in een traditie stond waarin de tekst met muzikale middelen werd uitgelegd, wordt ook onderzocht op welke manier hij dit woord muzikaal behandelt. Het woord “troost” komt vaak in vocaal-instrumentale werken van Bach voor, maar meestal niet in samenhang met de dood. Daarnaast zijn er cantates die troost willen bieden, zonder dat dit woord wordt gebruikt. Specifiek in verband met de dood komt het woord “troost” in negentien cantates voor. Troost in verband met dood en sterven heeft verschillende betekenissen en bestaat in ieder geval uit het geloof en de zekerheid dat de gelovige het hemelse paradijs zal bereiken, waar hij in de armen van Jezus is. Daarnaast bestaat troost uit het weten dat de dood een slaap is en dat God in dood en sterven van het verderf redt. We zien hier motieven die ook voorkomen in verschillende werken die deel uitmaakten van Bachs theologische bibliotheek. Een voorbeeld zijn de publicaties van de theoloog Heinrich Müller (1631-1675), waarin een sterk verlangen naar voren komt om bij Jezus te zijn, zo sterk, dat het sterven zelf als troost wordt gezien.