Revisiting the History of Religious Resistance to Vaccination in the Netherlands

References

1. Bakker, Nelleke. “Een ‘onschatbaar geschenk der voorzienigheid’: de koepokinenting, de school en het christelijk gewetensbezwaar.” In De school met de bijbel. Christelijk onderwijs in de negentiende eeuw, edited GeorgeHarinck and GerritSchutte, 73-86. Zoetermeer: Meinema, 2006.
   [Google Scholar]
2. Baldwin, Peter. Contagion and the State in Europe, 1830-1930. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
   [Google Scholar]
3. Blake, John. “The Inoculation Controversy in Boston: 1721-1722.”New England Quarterly25 (1952): 489-506.
   [Google Scholar]
4. Blume, Stuart. “Anti-vaccination movements and their interpretations.”Social Science & Medicine62 (2006): 628-42.
   [Google Scholar]
5. Bokemper, Scott E., Alan S.Gerber, Saad B.Omer, and Gregory A.Huber. “Persuading US White evangelicals to vaccinate for COVID-19: Testing message effectiveness in fall 2020 and spring 2021”Proceedings of the National Academy of Sciences118 (2021): e2114762118.
   [Google Scholar]
6. Buisman, Jan Willem. Tussen vroomheid en Verlichting: een cultuurhistorisch en -sociologisch onderzoek naar enkele aspecten van de Verlichting in Nederland (1755-1810). Zwolle: Waanders, 1992.
   [Google Scholar]
7. Cinjee, Tobias, and HannekeSchaap-Jonker. “‘This is a Call of God … or is it?’: Narratives about Humans, God and Eschatology in the Dutch Reformed Pietist Community during the COVID-19 Outbreak.”Journal of Empirical Theology34 (2021): 169–87.
   [Google Scholar]
8. Douma, J., and W.H.Velema. Polio: afwachten of afweren?Amsterdam: Ton Bolland, 1979.
   [Google Scholar]
9. Douma, J., Maas, P.F. and A.Moerkerken. Polio: Een gesprek hervat. Kampen: De Groot Goudriaan, 1994.
   [Google Scholar]
10. Durbach, Nadja. Bodily Matters: The Anti-Vaccination Movement in England, 1853-1907. Durham: Duke University Press, 2005.
    [Google Scholar]
11. Elliot, Mark W. Providence Perceived. Divine Action from a Human Point of View. Berlin/Boston: De Gruyter, 2015.
    [Google Scholar]
12. Eriksen, Anne. “Smallpox inoculation: translation, transference and transformation.”Palgrave Communications6 (2020): 1-9.
    [Google Scholar]
13. Exalto, John. Van wie is het kind? Twee eeuwen onderwijsvrijheid in Nederland. Amsterdam: Boom, 2017.
    [Google Scholar]
14. Fergusson, David. The Providence of God. A Polyphonic Approach. Cambridge: Cambridge University Press, 2018.
    [Google Scholar]
15. Florijn, H.Daniël Bakker. Zijn leven, opvolgers, gemeenten en brieven. Zwijndrecht: Van den Berg, 1985.
    [Google Scholar]
16. Gitterman, J.W.Verhandeling over de gewijzigde kinderpokken. Haarlem: Wed. A. Loosjes Pz., 1824.
    [Google Scholar]
17. Grant, Alicia. Globalisation of Variolation. The Overlooked Origins of Immunity for Smallpox in the 18th Century. Singapore: World Scientific Publishing, 2019.
    [Google Scholar]
18. Hasselt, L.H. van, and J.A.van Vliet. “Sociale reacties op een epidemie: polio in Staphorst, 1971.”Tijdschrift voor infectieziekten3 (2008): 68-72.
    [Google Scholar]
19. Helvetius, Aarnoudt. Verhandeling van verscheide genezingen der kinder-pokjes uyt de voornaamste geneesheeren zamen getrokken en met aanmerkingen verrykt, Middelburg: Hendrik van Hoekke, 1724.
    [Google Scholar]
20. Hoekstra, Hanne. “Het gestorven kind. Het verdriet van Hendrik de Cock en de Afscheiding van 1834.”De Negentiende Eeuw32 (2008): 179-201.
    [Google Scholar]
21. Hoeufft, Samuel. De inenting der pokjes, gemeenelyk de kinderziekte genaamt, in hare onbetamelykheid en schandelykheid klaar en naakt by het ligt der reden aangetoont. Dordrecht: Pieter van Braam, 1770.
    [Google Scholar]
22. Jager, Koos-jan de. “Gewetensbezwaarden onder vuur. Vaccinatieweigering bij orthodox-protestantse militairen in de Nederlandse krijgsmacht, 1945-1950.”Tijdschrift voor Geschiedenis134 (2021): 385-408.
    [Google Scholar]
23. Kalmijn, David. Abraham Capadose. ’s-Gravenhage: Boekencentrum, 1955.
    [Google Scholar]
24. Kerkhoff, A.H.M.Per imperatief plakkaat. Overheid en pestbestrijding in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Hilversum: Verloren, 2021.
    [Google Scholar]
25. Kersten, G.H.De gereformeerde dogmatiek voor de gemeenten toegelicht. 2 vols. Utrecht: Banier, 1950.
    [Google Scholar]
26. Kibongani Volet, Annie et al. “Vaccine Hesitancy Among Religious Groups: Reasons Underlying This Phenomenon and Communication Strategies to Rebuild Trust.”Front. Public Health10 (2022): 824560.
    [Google Scholar]
27. Klimiuk, Krzysztof, AgnieszkaCzoska, KarolinaBiernacka, and LukaszBalwicki. “Vaccine misinformation on social media – topic-based content and sentiment analysis of Polish vaccine-deniers’ comments on Facebook.”Human Vaccines & Immunotherapeutics17 (2021): 2026-35.
    [Google Scholar]
28. Kuyper, Abraham. Is de Heer in ons midden of niet? Een preek tijdens de pokkenepidemie in 1865. Tekstuitgave door Fred van Lieburg. Urk: Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland, 2021.
    [Google Scholar]
29. Kuyper, A.“Ons Program”. Amsterdam: J.H. Kruyt, 1879.
    [Google Scholar]
30. Kuyper, A.De gemeene gratie. Second Unrevised Edition. 3 vols. Kampen: Kok, 1921-1923.
    [Google Scholar]
31. Leer[r]ede over de regtmaatigheid van den inënting der kinderpokken, voorgestelt uit Rom. XIII, 14. Rotterdam: Hofhout and Wolfsbergen, 1776.
    [Google Scholar]
32. Lieburg, Fred van. “Staatkundig gereformeerd verleden. Ontstaan en overleven van een protestpartij.”Mannen van Gods Woord. De Staatkundig Gereformeerde Partij 1918-2018, edited by HansVollaard and GerritVoerman, 19-46. Hilversum: Verloren, 2018.
    [Google Scholar]
33. Lieburg, M.J. van. “Kinderziekten en kindergeneeskunde in de journalen van Constantijn Huygens (1595-1687).”Tijdschrift voor Kindergeneeskunde56 (1988): 154-61.
    [Google Scholar]
34. Lieburg, M.J. van. “Voetius en de geneeskunde.”De onbekende Voetius, edited by J.van Oort et al, 168-80. Kampen: Kok, 1989.
    [Google Scholar]
35. Lieburg, M.J. van, and H.A.M.Snelders, ‘De bevordering en volmaking der proefondervindelijke wijsbegeerte’. De rol van het Bataafsch Genootschap te Rotterdam in de geschiedenis van de natuurwetenschappen, geneeskunde en techniek (1769-1988). Amsterdam: Rodopi, 1989.
    [Google Scholar]
36. Loosjes Pz., Adriaan. De ondervinding is de beste leermeesteres: eene huisselijke zamenspraak, waarin de inenting der koepokken beknopt en bevattelijk wordt behandeld. Amsterdam: Cornelis de Vries, 1806.
    [Google Scholar]
37. Moens, August. Prikken in perspectief. Vaccinatie in het licht van Gods voorzienigheid. Apeldoorn: De Banier, 2021.
    [Google Scholar]
38. Morante, Roser et al. “Annotating Perspectives on Vaccination.”Proceedings of the 12th Conference on Language Resources and Evaluation, Marseille2020, 4964-73.
    [Google Scholar]
39. Munter, Anne de Munter et al. “Decision-making on maternal pertussis vaccination among women in a vaccine-hesitant religious group: Stages and needs.”PLoS ONE15 (2020): e0242261.
    [Google Scholar]
40. Noordegraaf, Leo. “Calvinism and the plague in the seventeenth-century Dutch Republic.”Curing and insuring. Essays on illness in past times: the Netherlands, Belgium, England and Italy, 16th-20th centuries, edited by HansBinneveld and RudolfDekker, 21-31. Hilversum: Verloren, 1993.
    [Google Scholar]
41. Plesser-Ginzburg, R.“Een 18e-eeuws responsum vover de inenting tegen pokken.”Studia Rosenthaliana1 (1967): 107-109.
    [Google Scholar]
42. Rigter, René. Met raad en daad: de geschiedenis van de Gezondheidsraad 1902-1985. Rotterdam: Erasmus Publishing, 1992.
    [Google Scholar]
43. Ruijs, Helma. Acceptance of Vaccination among Orthodox Protestants in the Netherlands. Nijmegen: Radboud UMC, 2012.
    [Google Scholar]
44. Ruijs, Helma, Jeannine L.A.Hautvast, Wilke J.C.van Ansem, Reinier P.Akkermans, Kees van’tSpijker, Marlies E J. L.Hulscher, and Koos van derVelden. “Measuring vaccination coverage in a hard to reach minority.”European Journal of Public Health22 (2012): 359-64.
    [Google Scholar]
45. Ruijs, Helma, Jeannine L.A.Hautvast, Giovanna vanIJzendoorn, Wilke J.C.van Ansem, Koos van derVelden, and Marlies E. J. L.Hulscher. “How orthodox protestant parents decide on the vaccination of their children: a qualitative study.”BMC public health12 (2012): 1-11.
    [Google Scholar]
46. Ruijs, Helma, Jeannine L.A.Hautvast, SaidKerrar, Koos van derVelden, and Marlies E. J. L.Hulscher. “The role of religious leaders in promoting acceptance of vaccination within a minority group: a qualitative study.”BMC public health13 (2013): 1-8.
    [Google Scholar]
47. Rutjens, Bastiaan T. and Romy van derLee. “Spiritual skepticism? Heterogeneous science skepticism in the Netherlands.”Public Understanding of Science29 (2020): 335-352.
    [Google Scholar]
48. Rutten, Willibrord. De vreselijkste aller harpijen: pokkenepidemieen en pokkenbestrijding in Nederland in de achttiende en negentiende eeuw: een sociaal-historische en historisch-demografische studie. ’t Goy-Houten: HES, 1997.
    [Google Scholar]
49. Spaan, Henri, HelmaRuijs, Jeannine L. A.Hautvast, and AlmaTostmann. “Increase in vaccination coverage between subsequent generations of orthodox Protestants in The Netherlands.”European Journal of Public Health27 (2017): 524-30.
    [Google Scholar]
50. Spruyt, Geurt Henk. “Politicians and Epidemics in the Bible Belt.”Utrecht Law Review12 (2016): 114-26.
    [Google Scholar]
51. Sundberg, Adam. Natural Disaster at the Closing of the Dutch Golden Age. Cambridge: Cambridge University Press, 2022.
    [Google Scholar]
52. Terburg Jr., J.Th. “De Vaccinatietoestand van de Nederlandsche bevolking.”Verslagen en mededeelingen betreffende de Volksgezondheid 1923, 15-24.
    [Google Scholar]
53. Thiessen, Malthe. Immunisierte Gesellschaft. Impfen in Deutschland im 19. und 20. Jahrhundert. Gottingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2017.
    [Google Scholar]
54. Veenman, Justus and Lammert G.Jansma. “The 1978 Dutch polio epidemic: A sociological study of the motives for accepting or refusing vaccination.”The Netherlands’ Journal of Sociology16 (1980): 21-48.
    [Google Scholar]
55. Verhave, Joh. and J.P.Verhave. “De vaccinatiekwestie in het Réveil.”Aspecten van het Réveil. Opstellen t.g.v. het vijftigjarig bestaan van de Stichting Het Réveil Archief, 230-54. Kampen: Kok, 1980.
    [Google Scholar]
56. Walsham, Alexandra. Providence in Early Modern England. Oxford: Oxford University Press, 1998.
    [Google Scholar]
57. Webbink, Ellen and WoutUltee. “Van polio tot meningokokken-C. Gedragingen en opvattingen van bevindelijk gereformeerden in Nederland.”Mens en Maatschappij79, no. 1 (2004): 4-23.
    [Google Scholar]
58. Woerden Jr., C. B. van. De assurantie en de vaccinatie onvereenigbaar bevonden met het geloofsleven van Gods volk. Leiden: Buurman & de Kler, 1918.
    [Google Scholar]
59. Wolff, Eberhard. Einschneidende Maßnahmen. Pockenschutzimpfung und traditionale Gesellschaft im Württemberg des frühen 19. Jahrhunderts. Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 1998.
    [Google Scholar]
60. Woonink, Frits. Bezwaren tegen vaccinaties: Het perspectief van de weigeraar RIVMBilthoven: RIVM, 2010.
    [Google Scholar]
61. Zwemer, Jan. In conflict met de cultuur. De bevindelijk gereformeerden en de Nederlandse samenleving in het midden van de twintigste eeuw. Kampen: De Groot Goudriaan, 1992.
    [Google Scholar]