2004
Volume 32, Issue 1
  • ISSN: 0929-8592
  • E-ISSN: 2667-1689

Abstract

Abstract

This article examines the nature or status of medieval manuscripts. Whereas the early printed book always is a formal book, professionally made for the market and hence a commercial product, a handwritten book could possibly be made for other reasons or purposes. Once someone had learned to write, he or she could copy a text for private use or as a gift to someone else. Furthermore, while printing a book involved a single, streamlined process, the creation of a manuscript often occurred in multiple stages, as is demonstrated by codices that were ‘growing’ over years or even decades. In assessing the ‘qualities’ of a given manuscript, the article departs from four oppositions in the manuscript’s production: formal versus informal, for private use versus for the market, commercial versus non-commercial, and professional versus non-professional. These denominations are not intended as rigid labels or mutually exclusive classifications, but rather as analytical tools to help determine what kind of book a particular manuscript might be.

Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/QUE2025.1.003.BIEM
2025-10-01
2025-12-05
Loading full text...

Full text loading...

/deliver/fulltext/09298592/32/1/QUE2025.1.003.BIEM.html?itemId=/content/journals/10.5117/QUE2025.1.003.BIEM&mimeType=html&fmt=ahah

References

  1. Acquoy, J.G.R., Het klooster te Windesheim en zijn invloed, 3 vols (Utrecht: Van der Post, 1875–80)
    [Google Scholar]
  2. Biemans, Jos A.A.M., ‘Het Gronings-Zutphense Maerlant-handschrift: over de noodzakelijkheid der handschriftenkunde’, Queeste, 3 (1996), 197–219
    [Google Scholar]
  3. Biemans, Jos A.A.M., Onsen Speghele Ystoriale in Vlaemsche: codicologisch onderzoek naar de overlevering van de Spiegel historiael van Jacob van Maerlant, Philip Utenbroeke en Lodewijk van Velthem, met een beschrijving van de handschriften en fragmenten, Schrift en Schriftdragers in de Nederlanden in de Middeleeuwen, 2, 2 vols (Leuven: Peeters, 1997)
    [Google Scholar]
  4. Biemans, Jos A.A.M., [review of] M.K.A.van den Berg, De Noordnederlandse historiebijbel: een kritische editie met inleiding en aantekeningen van Hs. Ltk 231 uit de Leidse Universiteitsbibliotheek. Hilversum1998. Middeleeuwse Studies en Bronnen, 56, Nederlandse letterkunde, 4 (1999a), 417–21
    [Google Scholar]
  5. Biemans, Jos A.A.M., ‘Het chirurgijnsboek van Jan van Aalter: over schaalvergroting en nieuwe toepassingen bij de productie en vormgeving van het handgeschreven boek in de veertiende eeuw’, Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis, 6 (1999b), 67–86
    [Google Scholar]
  6. Biemans, Jos A.A.M., ‘Handschrift en druk in de Nederlanden rond 1500’, in Geschreven en gedrukt: boekproductie van handschrift naar druk in de overgang van Middeleeuwen naar moderne tijd, ed. by HermanPleij & JorisReynaert (Gent: Academia Press, 2004), pp. 19–46
    [Google Scholar]
  7. Biemans, Jos A.A.M., ‘De “corrector” in de Lancelotcodex: een hachelijk avontuur, waarbij aan het eind toch een nieuw perspectief gloort’, in Maar er is meer: avontuurlijk lezen in de epiek van de Lage Landen: studies voor Jozef D. Janssens, ed. by RemcoSleiderink, VeerleUyttersprot & BartBesamusca (Leuven: Davidsfonds, 2005), pp. 358–75
    [Google Scholar]
  8. Biemans, Jos A.A.M., ‘No Miniatures, not even Decoration, yet Extraordinarily Fascinating: New Hypotheses Concerning the Lancelot Compilation and Related Manuscripts’, Quaerendo, 39 (2009), 225–56
    [Google Scholar]
  9. Biemans, Jos A.A.M., ‘Conventies, standaarden en varianten: verschillende mogelijkheden en keuzes bij de vormgeving van handschriften met berijmde Middelnederlandse ridderepiek’, in Ene andre tale: tendensen in de Middelnederlandse late ridderepiek, ed. by AnFaems & MarjoleinHogenbirk, Middeleeuwse Studies en Bronnen, 131 (Hilversum: Verloren, 2012), pp. 215–57
    [Google Scholar]
  10. Biemans, Jos A.A.M., ‘Monastic Scriptorium or Municipal workshop?’, in Medieval Documents as Artefacts: Interdisciplinary Perspectives on Codicology, Palaeography and Diplomatics, ed. by E.Dijkhof & others, Schrift en Schriftdragers in de Nederlanden in de Middeleeuwen, 6 (Hilversum, Verloren, 2020), pp. 55–92
    [Google Scholar]
  11. Biemans, Jos A.A.M., ‘Structuur in plaats van chaos’, in Onder druk wordt alles chaos: boekgeschiedenissen tussen orde en wanorde, ed. by TrudeDijkstra, RindertJagersma & LisaKuitert (Amsterdam: Armorica, 2023), pp. 24–35
    [Google Scholar]
  12. Biemans, Jos A.A.M., ‘De stad Utrecht en het klooster Marienweerd bij Beesd aan de Linge: de twee vroegste productiecentra van Middelnederlandse handschriften in de Noordelijke Nederlanden?’, in Trouw aan de tekst: historische letterkunde in de praktijk, ed. by BramCaers & others (Hilversum: Verloren, 2024a), pp. 77–86
    [Google Scholar]
  13. Biemans, Jos A.A.M., ‘Beschrijving en analyse van Wolfenbüttel, HAB, Cod. Guelf. 18.2 Aug. 4°’, in Een Utrechtse almanak uit de Late Middeleeuwen: tekstuitgave en vertaling van Codex W2 (Herzog August Bibliothek, Wolfenbüttel (Nedersaksen), Cod. Guelf. 18.2 Aug. 4°), ed. by Orlanda S.H.Lie, LudoJongen & WilkenEngelbrecht, Artesliteratuur in de Nederlanden, 10 (Hilversum: Verloren, 2024b), pp. 159–76
    [Google Scholar]
  14. Biemans, Jos & others (eds), Het Handschrift-Borgloon: hs. Amsterdam, Universiteitsbibliotheek (UvA), I A 24 l, m, n: diplomatische editie, Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden, 5 (Hilversum: Verloren, 2000)
    [Google Scholar]
  15. Derolez, Albert, BenjaminVictor & WouterBracke (eds), Corpus catalogorum Belgii: The Medieval Booklists of the Southern Low Countries, 7 vols (Brussel: Paleis der Academiën, 1994–2016)
    [Google Scholar]
  16. Derolez, Albert, The Palaeography of Gothic Manuscript Books: From the Twelfth to the Early Sixteenth Century, Cambridge Studies in Palaeography and Codicology, 9 (Cambridge: Cambridge University Press, 2003)
    [Google Scholar]
  17. Deschamps, Jan (ed.), Het Weense handschrift van de ‘Tweede Partie’ van de ‘Spiegel Historiael’: hs. Wenen, Österreichische Nationalbibliothek, 13.708, Medieval Manuscripts from the Low Countries in Facsimile, 1 (København: Rosenkilde & Bagger, 1971)
    [Google Scholar]
  18. Deschamps, J., Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken: tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis: Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert i, 24 okt.–24 dec. 1970: Catalogus (Leiden: Brill, 1972)
    [Google Scholar]
  19. Draak, Maartje, De Middelnederlandse vertalingen van de proza-Lancelot, Mededelingen der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Afd. Letterkunde, Nieuwe serie, 17/7 (Amsterdam: Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, 1954; repr. 1977)
    [Google Scholar]
  20. Draak, Maartje & W.Gs.Hellinga, ‘Bijlage i: Voorlopige beschrijving van het Haagse Lancelot-handschrift’, in MaartjeDraak, De Middelnederlandse vertalingen van de proza-Lancelot, Mededelingen der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Afd. Letterkunde, Nieuwe reeks, 17/7 (Amsterdam: Noord-Hollandsche uitgeversmaatschappij, 1954; repr. 1977), pp. 32–46 (pp. 224–38).
    [Google Scholar]
  21. Gerritsen, W.P., ‘Van oog tot oor: de “Lancelotcompilatie” als voorleesboek’, Nederlandse letterkunde, 1 (1996), 45–56
    [Google Scholar]
  22. Grube, Karl (ed.), Des Augustinerpropstes Iohannes Busch Chronicon Windeshemense und Liber de reformatione monasteriorum, Geschichtsquellen der Provinz Sachsen und angrenzender Gebiete, 19 (Halle: Otto Hendel, 1886)
    [Google Scholar]
  23. Gumbert, J.P., ‘A Proposal for a Cartesian Nomenclature’, in Miniatures, Scripts, Collections: Essays presented to G.I. Lieftinck, ed. by J.P.Gumbert & M.J.M.de Haan, Litterae Textualis, 4 (Amsterdam: Van Gendt, 1976), pp. 45–52
    [Google Scholar]
  24. Hogenbirk, Marjolein, ‘Is hij het? Lodewijk van Velthem en de compilator’, in De boeken van Velthem: auteur, oeuvre en overlevering, ed. by BartBesamusca, RemcoSleiderink & GeertWarnar, Middeleeuwse Studies en Bronnen, 119 (Hilversum: Verloren, 2009), pp. 47–72
    [Google Scholar]
  25. Hogenbirk, Marjolein, ‘“Wanen Waleweine sine starcheit quam”: over een kanttekening in Arturs doet’, in Schriftgeheimen: opstellen over schrift en schriftcultuur, ed. by MarjoleinHogenbirk & LisaKuitert (Amsterdam: Amsterdam University Press, 2017), pp. 94–105
    [Google Scholar]
  26. Hutter, Matanja, ‘Inventaris van de Rijmbijbel-handschriften’, in De Rijmbijbel van Jacob van Maerlant: het oudste geïllustreerde handschrift in het Nederlands, ed. by BramCaers & JanPauwels (Amsterdam: Amsterdam University Press, 2023), pp. 13–16
    [Google Scholar]
  27. Kästner, Ernst (ed.), Drei Bruchstücke von Jakobs van Maerlant Rijmbibel oder Scholastica aus einem alten Manuskripte (Göttingen: Verlag der Dieterichschen Buchhandlung, 1834)
    [Google Scholar]
  28. Kestemont, Mike, ‘Bloemlezen uit Velthem: handschrift Wenen, Ö.N.B., Cod. 13.708 in Herne ten tijde van het Westers Schisma’, in De boeken van Velthem: auteur, oeuvre en overlevering, ed. by BartBesamusca, RemcoSleiderink & Geert Warnar, Middeleeuwse Studies en Bronnen, 119 (Hilversum: Verloren, 2009), pp. 251–66
    [Google Scholar]
  29. Kienhorst, Hans, De handschriften van de Middelnederlandse ridderepiek: een codicologische beschrijving, Deventer Studiën, 9, 2 vols (Deventer: Sub Rosa, 1988)
    [Google Scholar]
  30. Kienhorst, Hans, Lering en stichting op klein formaat: Middelnederlandse rijmteksten in eenkolomsboekjes van perkament, Miscellanea Neerlandica, 31–32, 2 vols (Leuven: Peeters, 2005)
    [Google Scholar]
  31. Klein, Jan-Willem, ‘De handschriften: beschrijving en reconstructie’, in Lanceloet: de Middelnederlandse vertaling van de Lancelot en prose overgeleverd in de Lancelotcompilatie: pars i (vs. 1–5530, voorafgegaan door de verzen van het Brusselse fragment), ed. by BartBesamusca & AdaPostma, Middelnederlandse Lancelotromans, 4 (Hilversum: Verloren, 1997), pp. 51–110
    [Google Scholar]
  32. Klein, Jan-Willem, ‘De status van de “Lancelotcompilatie”: handschrift, fragmenten en personen’, Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 114 (1998), 105–24
    [Google Scholar]
  33. Kohl, W., E.Persoons & A.G.Weiler (eds), Monasticon Windeshemense, Archiefen Bibliotheekwezen in België, Extranummer 16, 4 vols (Brussel: Archief- en Bibliotheekwezen in België, 1976–84)
    [Google Scholar]
  34. Kwakkel, Erik, Die Dietsche boeke die ons toebehoeren: de kartuizers van Herne en de productie van Middelnederlandse handschriften in de regio Brussel (1350–1400), Miscellanea Neerlandica, 27 (Leuven: Peeters, 2002)
    [Google Scholar]
  35. Kwakkel, Erik & HermanMulder, ‘Quidam sermones: mystiek proza van de Ferguut-kopiist (Brussel, KB, ms. 3067–73)’, Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 117 (2001), 151–65
    [Google Scholar]
  36. Lieftinck, G.I., ‘Pour une nomenclature de l’écriture livresque de la période dite gothique: essai s’appliquant spécialement aux manuscrits originaires des Pays-Bas médiévaux’, in BernhardBischoff, GerardIsaac Lieftinck & GiulioBattelli, Nomenclature des écritures livresques du ixe au xvie siècle: premier colloque international de paléographie latine. Paris, 28–30 avril 1953, Colloques internationaux du Centre National de la Recherche Scientifique, sciences humaines, 4 (Paris: Centre National de la Recherche Scientifique, 1954), pp. 15–34
    [Google Scholar]
  37. Lieftinck, G.I., Problemen met betrekking tot het Zutphens-Groningse Maerlanthandschrift, Mededelingen der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Afdeling Letterkunde, Nieuwe reeks, 22/2 (Amsterdam: Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, 1959)
    [Google Scholar]
  38. Makins, Marian & others (eds), Collins English Dictionary, 7th edn (Glasgow: HarperCollins, 2005)
    [Google Scholar]
  39. Moors, P., ‘Cartularia en archieven, belicht aan de hand van het cartularium van het klooster Bethlehem bij Doetinchem’, in Datum et actum: opstellen aangeboden aan Jaap Kruisheer ter gelegenheid van zijn vijfenzestigste verjaardag, ed. by D.P.Blok & others, Publicaties van het Meertens Instituut, 29 (Amsterdam: Meertens Instituut, 1998), pp. 295–313
    [Google Scholar]
  40. Obbema, Pieter, De middeleeuwen in handen: over de boekcultuur in de late middeleeuwen (Hilversum: Verloren, 1996)
    [Google Scholar]
  41. Scholtens, H.J.J., ‘Het voormalig regulierenklooster te Beverwijk’, Haarlemsche bijdragen: bouwstoffen voor de geschiedenis van het bisdom Haarlem, 60 (1948), 113–33
    [Google Scholar]
  42. Smith, S., ‘Was kopiist ‘B’ de samensteller van de Lancelotcompilatie? Over verstoord rijm en onjuiste hoofdstuktitels in Die Riddere metter Mouwen’, Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 132 (2016), 27–51
    [Google Scholar]
  43. van Bavel, B.J.P., Goederenverwerving en goederenbeheer van de abdij Mariënweerd (1129–1592) (Hilversum: Verloren, 1993)
    [Google Scholar]
  44. van Dalen-Oskam, K., ‘De Leidse fragmenten van Floris ende Blancefloer’, Spiegel der Letteren, 36 (1994), 249–77
    [Google Scholar]
  45. van den Berg, M.K.A., De Noordnederlandse historiebijbel: een kritische editie met inleiding en aantekeningen van hs. Ltk 231 uit de Leidse Universiteitsbibliotheek, Middeleeuwse Studies en Bronnen, 56 (Hilversum: Verloren, 1998)
    [Google Scholar]
  46. van der Hoek, Klaas, ‘De Noordhollandse verluchter Spierinck: Haarlem en/of Beverwijk, circa 1485–1519’, in Middeleeuwse handschriftenkunde in de Nederlanden 1988: verslag van de Groningse Codicologendagen 28–29 april 1988, ed. by Jos. M.M.Hermans, Nijmeegse Codicologische Cahiers, 10–12 (Grave: Alfa, 1989), pp. 163–82
    [Google Scholar]
  47. Van Synghel, G., ‘Observations on the Entry and Copying in the Cartularies with Charters of the Province of North Brabant’, in Secretum scriptorum: liber alumnorum Walter Prevenier, ed. by W.Blockmans, M.Boone & Th.de Hemptinne (Leuven: Garant, 1999), pp. 77–92
    [Google Scholar]
/content/journals/10.5117/QUE2025.1.003.BIEM
Loading
/content/journals/10.5117/QUE2025.1.003.BIEM
Loading

Data & Media loading...

This is a required field
Please enter a valid email address
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error