f Recht en stemming

Onze ontmoeting en kennismaking met de wereld geschiedt altijd vanuit een bepaalde stemming, ook al zijn wij ons daarvan niet altijd bewust of ontkennen we dat in de overtuiging louter objectief en rationeel te zijn. Aan de stemmingen kunnen wij niet ontkomen. Zelfs de zuiverste, contemplatieve beschouwing, vermag de gestemdheid niet achter zich te laten; de rust laat de werkelijkheid op een typisch begrijpelijke wijze tevoorschijn treden. Stemmingen zijn op fundamentele wijze bepalend voor hoe de wereld en het leven aan ons verschijnen en hoe wij ons tot elkaar verhouden. Niet alle stemmingen hebben echter dezelfde ontsluitingskracht. In dit artikel wordt bepleit dat dit inzicht ook voor de rechtsgeleerdheid van grote theoretische en praktische betekenis kan zijn. In vergelijking met rust en vrees is de angst een geprivilegieerde stemming daar die zich openstelt voor een ruimere en rijkere werkelijkheid. De rechter zou deze gestemdheid niet moeten onderdrukken, maar juist toe moeten laten. De grondstemming van de wijze en moedige rechter is die van de angst.