Radix - Volume 42, Issue 1, 2016

Dit artikel is een etnografische verkenning van de omgang met seksualiteit onder jonge, strikt-praktiserende soennitische moslims en gereformeerde christenen in Nederland. Een veel gehoord geluid in het publieke debat is dat de seksuele waarden van christenen, en nog meer die van moslims, afwijken van de progressieve seksuele waarden die steeds meer als norm zijn gaan gelden. Uit veel bestaande vergelijkende studies, die grotendeels gebaseerd zijn op kwantitatief onderzoek, komt een soortgelijk beeld naar voren. Dergelijk onderzoek, waarin de opvattingen van gelovigen worden ‘gemeten’, zegt echter weinig over de rol die deze waarden in het religieuze leven spelen. Op basis van mijn antropologisch onderzoek naar jonge soennitische moslims en gereformeerde christenen richt ik me in dit artikel op die geleefde dimensie van waarden. Ik bespreek de overeenkomsten en verschillen in de omgang met seksualiteit en laat zien dat mijn islamitische en christelijke gespreksgenoten seksualiteit in ongelijke mate benadrukken als een thema waarmee ze zich kunnen onderscheiden van de seculiere ‘mainstream’.

Lange tijd stond de mens centraal in de theologie. De niet-menselijke natuur kwam hooguit indirect in beeld. Laudato si’, de recente encycliek van paus Franciscus, lokaliseert Gods genade echter overal in de schepping en de mensen ontvangen haar te midden van en via de rest van de schepping. Onduurzaamheid is zo een aspect van de heerschappij van de zonde in onze wereld. De inzet voor duurzaamheid wordt hiermee een uitdrukking van het geloof in de verlossing. Zonnepanelen getuigen ervan dat wij mensen weten dat we afhankelijk zijn van andere schepselen en dat dit verantwoordelijkheid impliceert. Het gaat er theologisch niet om God voor het karretje van de duurzaamheid te spannen. Duurzaam is allereerst Gods zorg voor ons via de schepping. Het juist antwoord hierop is duurzame zorg voor de schepping als netwerk waarin leven wordt gegeven en ontvangen. Zo krijgt God de eer die hem toekomt.

Twee Britse christen-economen hebben een pleidooi gevoerd voor herstel van het oudtestamentische renteverbod. In dit artikel worden hun argumenten getoetst. Daartoe wordt eerst de geschiedenis van het renteverbod in het kort geschetst. Daarna worden de gegevens uit de Bijbel waarop de voorstanders van een verbod op rente zich beroepen, onder de loep genomen. Ten slotte worden enige ethische overwegingen gegeven met betrekking tot het vragen van rente voor uitgeleend kapitaal. De conclusie is dat rente vragen voor commerciële leningen moreel aanvaardbaar is, maar dat verstrekking van risicodragend kapitaal als alternatief ook overweging verdient.

Niebuhr en Etzioni hebben veel regeringsleiders beïnvloed als het gaat om internationale politiek. Volgens ons is dat toe te schrijven aan hun sociaal realisme: een benadering die gebaseerd is op realistische uitgangspunten, maar die aangevuld wordt met normatieve elementen vanwege de ontwikkeling van een wereldgemeenschap die ontstaat als gevolg van wereldwijde (veiligheids)dreigingen. In dit artikel tonen we dat dit sociaal realisme tot uiting komt in drie overeenkomsten tussen beide denkers. Allereerst erkennen beiden de natiestaat als een gegeven, maar blijven ze wel streven naar een wereldgemeenschap. Ten tweede onderschrijven beiden de legitimiteit van macht. De derde overeenkomst is dat ze erkennen dat veiligheid een randvoorwaarde is voor een functionerende internationale orde. Volgens ons is er toekomst voor een sociaal realistische benadering van de internationale betrekkingen omdat deze kan helpen de gevaren van naïef idealisme enerzijds en cynisch realisme anderzijds uit de weg te gaan en het goede van beide te combineren.