Radix - Volume 45, Issue 3, 2019

Een case study toont aan dat het de moeite loont om theologische inzichten te integreren in de staatsrechtsbeoefening. Aan het derde deel van de recente trilogie van de Canadese filosoof en theoloog James K.A. Smith kunnen lessen worden ontleend voor de democratische rechtsstaat, die zich voor een populistische uitdaging ziet gesteld. Het kennisnemen van theologische literatuur kent voor juristen een zekere moeilijkheidsgraad. Wie deze hindernis neemt, ontdekt weldra dat veel kernbegrippen van de democratische rechtsstaat een theologische oorsprong kennen. Inzicht hierin kan helpen bij de hedendaagse toepassing van deze begrippen. Ook in de toekomst zal de verhouding tussen geloof en democratische rechtsstaat echter spanningsvol blijven. Behalve ingewikkeld, kan theologische literatuur ook verrassend zijn. Zo blijkt Smith een vorm van verwevenheid van christendom en staat voor te staan, die hem leidt tot afwijzing van de idee van het natuurrecht. Gelet op de dominantie van het rechtspositivisme enerzijds, en het gebrek aan vaste beoordelingskaders bij rechtsvergelijking anderzijds, lijkt de staatsrechtsbeoefening juist gebaat bij een herwaardering van het natuurrechtsdenken.

In dit artikel analyseren we de besluiten van de GKv-synode van Ede (2014) en die van Meppel (2017) over man, vrouw en ambt. We stellen de vanzelfsprekendheid ter discussie waarmee ‘gelijkwaardigheid’ en ‘verschil’ als leidende begrippen gebruikt worden. Op basis van een filosofische analyse laten we zien dat de betekenis van de begrippen ‘gelijkwaardigheid’ en ‘verschil’ verre van eenduidig is en dat een nadere duiding nodig is om deze begrippen zinvol te gebruiken. Onze analyse laat zien dat tegenstanders van de vrouw in het ambt zich niet of nauwelijks kunnen beroepen op de besluiten van Ede (2014) in hun verzet tegen de besluiten van de synode van Meppel (2017). We eindigen met de conclusie dat de machtsvraag een rol speelt: wie bepaalt de betekenis van welk begrip?

Met het verschijnen van het boek Kennen, dienen, vertrouwen drie jaar geleden werd opnieuw de aandacht gevestigd op het werk van T.P. van der Kooy (1902-1992). In dit artikel wordt het denken van deze christelijke econoom over mens, economie en ondernemerschap besproken en samengevat. Een leven lang pleitte Van der Kooy als hoogleraar aan de economische en juridische faculteit van de Vrije Universiteit voor een normatieve economiebeoefening. Hij bediende zich daartoe van de taal van Herman Dooyeweerds calvinistische wijsbegeerte, maar stelde uiteindelijk de roepingsidee in plaats van de wetsidee. De mens was volgens hem geroepen tot een simultane realisatie van een twaalfvoudige normativiteit, waar de economische norm van de doelmatigheid er één van was. Hij ontleende deze antropologie aan het dubbele liefdegebod - het liefhebben van God en de naaste - uit het Nieuwe Testament. Ook de ondernemer diende gestalte te geven aan deze hoge roeping om God en de naaste kennend, vertrouwend en dienend lief te hebben.

Dit artikel1 handelt over de vraag welke rol fictionalisering en geloof spelen in laatantieke teksten over martelaars en heiligen (‘hagiografie’). Het betoogt dat auteurs soms fictionalisering toepassen om uitdrukking te geven aan objecten en ervaringen die niet kunnen worden gekend, zoals heiligheid en de dood. Door de fictionalisering roepen de teksten een vorm van fictioneel geloof (make-believe) op in het publiek. Het artikel stelt een nieuw perspectief voor op de betekenis van fictionalisering en make-believe in relatie tot de ‘opbouwende’ functie van hagiografie.

Dit reviewartikel gaat over drie boeken die zich buigen over de oudste vraag uit de westerse filosofie: ‘hoe moeten we leven’ of, met andere woorden, ‘hoe worden we gelukkig?’ Wat is doorslaggevend voor een gelukkig leven? Goede omstandigheden, waarbij cultureel bepaald is wat we als ‘goed’ aanmerken, bijvoorbeeld het bezit van veel geld? Of verzekeren we ons van een gelukkig leven door onszelf te oefenen in het omgaan met omstandigheden, ongeacht hoe ze ons toevallen? De besproken boeken reiken ons hierover verschillende visies aan.