Radix - Volume 50, Issue 4, 2024

Dit artikel onderzoekt wat de klimaatbeweging kan leren van historische voorbeelden van burgerlijke ongehoorzaamheid. Aan de hand van campagnes als Gandhi’s Zoutmars en de burgerrechtenprotesten in Birmingham wordt het belang onderstreept van spirituele en ethische principes als leidraad voor effectief activisme. Er wordt gepleit voor het integreren van prefiguratieve politiek – handelen volgens gewenste toekomstige waarden – met pragmatische overwegingen om ervoor te zorgen dat klimaatprotesten ethisch en effectief zijn en op lange termijn steun kunnen verwerven zonder democratische structuren te ondermijnen.

Veel mensen kunnen hun leven geen zin toekennen in relatie tot iets groters en/of hogers. Voor zover ‘zin’ in gebruik blijft, blijkt het een sterk subjectieve inslag te krijgen. Dit artikel verbindt ‘zin’ opnieuw met het volle leven, te beginnen met ‘opgaan in wat je doet’. Vervolgens komen plaats- en tijdsbesef aan de orde, gecontrasteerd met het anti-antropocentrisme van klimaatactivisten. Tenslotte buigt de verkenning terug naar de plaats van de mens als ‘beelddrager’ van God.

Wie heeft er recht van spreken: theologen, filosofen of toch historici? Vanaf de negentiende eeuw won het historische denken aan invloed en zeggingskracht. Hoewel dit denken veel heeft opgeleverd, werd historisme al snel een scheldwoord voor gevallen waarin deze benadering het alleenrecht opeiste. Dit artikel verkent het spanningsveld tussen enerzijds de erkenning van het belang van geschiedenis voor begrip en anderzijds een radicale historisering van de werkelijkheid, met verstrekkende ontologische, epistemologische en ethische gevolgen.