Madoc - Current Issue

Historici zijn het er allemaal over eens dat er brood op de middeleeuwse tafel lag. Maar de pot schafte meer. Aanwijzingen voor verschillende soorten voedsel kunnen gevonden worden in middeleeuwse receptenboeken, op schilderijen en in literaire werken. Maar een andere invalshoek brengt nieuwe inzichten ter tafel en dat biedt de mogelijkheid de eetcultuur verder in kaart te brengen. De mechanismen achter de fruitbevoorrading zijn een voorbeeld van een dergelijke invalshoek. Ze verklaren in hoeverre verschillende stedelijke huishoudens in het vijftiende- en zestiende-eeuwse Antwerpen toegang tot fruit konden genieten, en in hoeverre sommige stedelingen bevoordeeld waren door deel te zijn van de keten van productie, handel en/of consumptie van fruit.

Deventer was in de vijftiende eeuw een bloeiende boekenstad, bekend om de boekcultuur van de moderne devotie, de eerste drukkers en de collecties die er nu nog worden bewaard. Toch weten we nog niet veel over de productie van middeleeuwse manuscripten in en rond die stad. Daarvoor is gedetailleerd materieel onderzoek nodig. In dit artikel staat het gebedenboek van zuster Merrigen Goeden uit het klooster Diepenveen centraal. Bij de zoektocht naar de makers maken we een reis langs diverse bibliotheken en tekent zich een verhaal af over uitwisseling van boeken tussen Deventer en Zutphen.

Aan het einde van de vijftiende en gedurende de zestiende eeuw stond de Hanze, een samenwerkingsverband van handelaren en steden in het noorden van het Heilige Roomse Rijk, van alle kanten onder druk. De groeiende macht van vorsten en staten bedreigde de autonomie van het stedelijke bestuur en de economische concurrentie van Engelse en Hollandse steden compromitteerde steeds vaker de duur verworven privileges rond de Baltische en Noordzee. Tegelijkertijd was de interne politiek van de Hanze allesbehalve harmonieus. Het overkoepelende label ‘Hanze’ kan ons makkelijk doen vergeten dat elk stad eigen politieke en economische belangen nastreefde die vaak botsten met de agenda’s van haar partners.

In het jaar 653 werd Paus Martinus I (r. 649-654) opgepakt in Rome omdat hij het monotheletisme veroordeeld had. Ondanks een keizerlijk verbod op discussie over dit onderwerp had de paus deze christelijke leer veroordeeld op het Lateraans Concilie van 649. De zestigjarige Martinus arriveerde na een ruwe zeereis als een gebroken man in Constantinopel. Desondanks werden zijn woorden in de rechtszaal beschreven als vlammende werpmessen van de Heilige Geest. Deze Heilige Geest komt vaak terug in de retoriek rond het monotheletisme en het tumultueuze leven van Martinus. Waarom wordt dit onderdeel van de drie-eenheid zo specifiek aangehaald in dit zevende-eeuwse christologische debat?