Radix - Volume 46, Issue 3, 2020

Cultuurchristendom is in de mode. Diverse denkers en politici uiten hun waardering voor het christendom, hoewel zij vaak niet direct betrokken zijn bij geloof of kerk. De politieke vorm van dit cultuurchristendom is een kwalijke ontwikkeling. Middels korte boodschappen of soundbites zetten politici als Trump en Baudet christendom in om een band te creëren met hun achterban en deze verder te versterken. Christendom is dan een vorm van identiteitspolitiek en geen inspiratiebron voor moreel handelen. Door in te gaan op de romans van Marilynne Robinson wordt aangetoond dat een wereld die zichzelf graag ziet als ‘christelijk’ kan lijden aan morele blindheid en vergetelheid. Iets soortgelijks is het geval bij het moderne cultuurchristendom. Dit is vaak een reactionair narratief dat voortkomt uit de verlieservaringen als gevolg van secularisatie. De gerichtheid op een ‘christelijk verleden’ zorgt ervoor dat het stellen van essentiële morele vragen belemmerd wordt.

In dit artikel reageer ik op de Augustinusinterpretatie van Andreas Kinneging in De onzichtbare maat. Kinneging interpreteert Augustinus op een eigen wijze, namelijk dat hij het orthodoxe christendom zou hebben opgesteld en dat hij de Bijbel platoons zou uitleggen. Hiernaast zou voor Augustinus God geen Persoon, maar een manifestatie van de idee van het Ware, Goede en Schone zijn. Ook zou Augustinus de zogenaamde Christus- exemplumgedachte aanhangen, waarbij de mens verlost wordt door een morele opvoeding. Deze vier punten zal ik weerleggen vanuit de Apostolische Vaders, kerkvaders en in het bijzonder Augustinus’ werk. Kinnegings interpretatie van Augustinus laat namelijk het persoonskarakter van God buiten beschouwing waardoor de essentie van Augustinus’ theologie verloren dreigt te gaan. Om Augustinus’ spreken over God recht te doen is het onmisbaar om de persoonlijke God die oplicht in zijn geschriften eerlijk te benoemen.

In dit artikel wordt een kritische bespreking geboden van de wijze waarop het boek OER, het grote verhaal van nul tot nu delen van het bijbelboek Genesis weergeeft. De auteur legt OERs weergave van Genesis naast een historisch-kritische en contextuele exegese van Genesis. Hij laat zien dat OERs integratie van natuurwetenschap, het bijbelse verhaal en een historische zondeval ten koste gaat van de narratieve en theologische verbanden binnen het boek Genesis, de rol van Israël en de ambivalentie van de bijbelse teksten. Bovendien laat OER de kans liggen om de graduele kijk op zonde en kwaad die Genesis biedt te verbinden met de evolutietheorie. In de conclusie vindt de lezer suggesties voor alternatieven.

In april 2020 maakte de Hoge Raad met twee uitspraken een einde aan de al vier jaar lang slepende Dormicum-zaak. Het eerdere oordeel van de strafrechter werd bevestigd, de eerder door de tuchtrechter opgelegde maatregel vernietigd. Het arrest in de strafzaak is minder verrassend dan dat in de tuchtzaak. Met het verwijt dat de tuchtrechter blijk heeft gegeven van een te beperkte rechtsopvatting door het oordeel van de toetsingscommissie als uitgangspunt te nemen, miskent de cassatierechter de inbreng van de medische beroepsgroep bij de invulling en de toepassing van de zorgvuldigheidscriteria van de Euthanasiewet. Onduidelijk is welke betekenis nog toegekend moet worden aan het onaangetaste oordeel van de toetsingscommissie.

Met zijn uitspraak in de ‘koffie-euthanasie’ heeft de Hoge Raad geschiedenis geschreven: een eerste arrest over een euthanasiezaak onder de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl). Een besluitvorming die buiten de beslotenheid van de toetsingscommissies uitkomt. Maar geen oordeel dat helderheid geeft: waar het arrest-Brongersma een deur dicht deed, doet dit arrest juist een deur van het slot. Hoewel voorstanders van vrijspraak spreken van een overwinning van de autonomie van de demente patiënte, heeft zij in feite haar autonomie aan anderen uitgeleverd: haar ‘vroegere ik’, geïnterpreteerd door artsen en familieleden. Een autonome euthanasie bij dementie vraagt, ethisch gesproken, om een eerder moment. Met dit oordeel komt ook mercy killing weer in zicht.

Het Nederlands Dagblad (ND) en het Reformatorisch Dagblad (RD) zijn unieke kranten, zoals deze historische schets van deze kranten in de jaren zeventig laat zien. Ze werden opgericht om ieder een eigen, haast hermetisch afgebakende kerkelijke groepering te vertegenwoordigen: respectievelijk de vrijgemaakt gereformeerden en de bevindelijk gereformeerden. Beide groeperingen namen afstand van de synodaal gereformeerde wereld van Abraham Kuyper. Hun bestaansredenen waren echter verschillend. Het ND ontstond in het kielzog van een kerkelijke breuk, terwijl het RD een kind was van de revolutionaire jaren zestig. Het ND en RD hadden een eigen gereformeerd perspectief op de samenleving waarmee ze zich voegden in een traditie van journalistiek bedrijven zoals die in Nederland bestond sinds de negentiende eeuw. Journalistieke normen veranderden echter in de loop van de tweede helft van de twintigste eeuw. Het ND en RD hielden desondanks vast aan hun eigenheid. Ze verhielden zich echter wel degelijk tot dominante normen en opvattingen binnen de Nederlandse journalistiek, zoals enkele voorbeelden ontleend aan de jaren zeventig duidelijk maken.