Radix - Volume 50, Issue 1, 2024

De Bijbel typeert de tijd waarin wij leven als ‘de laatste dagen’. Het leven van de christen kent een sterke gerichtheid op de komst van een vernieuwde kosmos, die niet door menselijk handelen, maar door Gods ingrijpen zal worden gerealiseerd. Er zijn duidelijke negatieve en positieve signalen dat dit ingrijpen voor de deur staat. De christelijke toekomstverwachting stimuleert missionaire toewijding in woord en daad, alsook intense betrokkenheid bij Gods weg met het Joodse volk.

De hoge ouderdommen die aan belangrijke geologische gebeurtenissen worden verbonden zijn meestal verkregen met radio-isotopendateringen. Deze verzameling van verschillende dateringsmethodes berust op aannemelijke en grotendeels verifieerbare principes. Wederzijdse bevestiging met een andere dateringsmethode, astrochronologie, maakt dat geologische dateringen buitengewoon goed onderbouwd zijn. Veelgehoorde bezwaren tegen radio-isotopendateringen houden daarom geen stand.

Herman Dooyeweerd (1894-1977) heeft vanuit de scheppingsidee de traditionele filosofie aan een radicale kritiek onderworpen. Zijns inziens gaat de traditionele filosofie te werk zonder zich rekenschap te geven van de niet-theoretische vooronderstellingen die noodzakelijkerwijs aan alle theoretisch denken ten grondslag liggen. Het belang van zijn werk is gelegen in de idee dat ons ervaren en ons denken slechts kunnen plaatsvinden volgens de wetmatigheden van de kosmische tijd, die ook voor het overige geschapene gelden. In dit artikel wordt de rol van de kosmische tijd met betrekking tot de religie onderzocht.

Hoe mensen vandaag dag, week en jaar beleven verschilt van de beleving een aantal decennia terug. Waar religieuze rituelen in het verleden vanzelfsprekend structuur en betekenis aan de tijd gaven, is dit vandaag niet meer vanzelfsprekend. Toch is de behoefte aan rituelen die de tijd ordenen en een ultiem perspectief bieden ongebroken. Liturgische tradities bieden een repertoire voor de rituele beleving van tijd, week en jaar. Wat houden deze cycli precies in en wat heeft christelijk liturgie daarover te zeggen voor mensen vandaag?

In dit artikel ontwikkel ik een nieuw argument voor het bestaan van God door aan te tonen dat ‘atomisme’ (i.e., elk samengesteld object is een samenstelling van enkelvoudige objecten) samen met ‘causalisme’ (i.e., elk object is een oorzaak of heeft een oorzaak) het bestaan van God impliceert indien ook enkele aanvullende plausibele premissen over de relatie tussen delen, gehelen en causaliteit worden geaccepteerd. Niet onbelangrijk hierbij is dat atomisme en causalisme niet zelden worden aanvaard door filosofen die menen dat God niet bestaat.

De kennis- en wetenschapstheoretische en metafysische aspecten van Comenius’ filosofie, en vooral van zijn onderwijsleer, krijgt haar toespitsing in concrete ethische vragen naar humaniteit in tijden van moreel verval, godsdienstoorlogen en internationale conflicten.

Het Bijbelverhaal Job lijkt te spotten met alle menselijke intuïties van rechtvaardigheid. Juist de voorbeeldige Job overkomt het meest onmenselijke lijden. Kan de mens daarom überhaupt wel met zekerheid iets zeggen over de rechtvaardigheid en ethiek? Dit artikel bespreekt hoe Thomas van Aquino en Søren Kierkegaard in hun interpretaties van Job met deze vragen omgingen. Naast alle verschillen die er tussen hun interpretaties bestaan, wijzen beiden erop dat de mens een begrensd wezen is, die nooit de hele werkelijkheid naar zijn hand kan zetten. Rechtvaardigheid en ethiek ontspringen niet aan het menselijke verstand, maar komen van buiten de mens. Toegepast op politiek en recht betekent dit dat de mens altijd een zekere bescheidenheid past in zijn pogingen om een rechtvaardige samenleving te bewerkstelligen.