Een nieuw ontwerp voor het schrijfonderwijs in het schoolvak Nederlands | Amsterdam University Press Journals Online
2004
Volume 28, Issue 1
  • ISSN: 1384-5829
  • E-ISSN: 2352-118X

Abstract

Abstract

In this article, we argue that a new conceptual, pedagogical and didactic design is needed to foster the writing skills of Dutch high school students and to enhance their education in the Dutch language and culture. We present the first draft of such a new design, based on the needs of the various stakeholders (teachers, high school students, didactic experts) as well as the opportunities the teaching of writing skills holds out. Needs were inventoried through interviews with stakeholders and through a literature review of reports on the current state of the teaching of writing skills. Potential opportunities were identified by studying literature on the conceptual modelling of the writing process and by investigating pedagogic and didactic practices aimed at professional as well as creative writing teaching (both in international and historical contexts). Taken together, these new insights in current needs and potential opportunities resulted in a new design for teaching writing skills, as well a first proposal for a digital learning environment (http://SchrijfLab.nl) that will allow for testing of this design.

Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/NEDLET2023.1.003.STRO
2023-07-01
2024-07-27
Loading full text...

Full text loading...

References

  1. Anslijn, N., Aanleiding ter vervaardiging van schriftelijke opstellen, over onderwerpen die in het dagelijksche leven voorkomen. Leiden, D. du Mortier en zoon, 1808.
    [Google Scholar]
  2. Arredondo, J., Complete First Language English for Cambridge IGCSE. Second edition. Oxford, Oxford University Press, 2018.
    [Google Scholar]
  3. Asseldonk, A. van & Coppen, P.A., ‘Hoe leuk is saai? Bovenbouwleerlingen havo/vwo over het schoolvak Nederlands’, in: Levende Talen Tijdschrift22, 1, 2021, 25-34.
    [Google Scholar]
  4. Bergh, H. van den & Janssen, T., ‘Het effect van creatief schrijven op het lezen van korte verhalen’, in: Levende Talen Tijdschrift, 11, 1, 2010, 3-15.
    [Google Scholar]
  5. Biesta, G., Goedonderwijs endecultuur van hetmeten. Den Haag, Boom Lemma, 2012.
    [Google Scholar]
  6. Borgdorff, H., The Conflict of the Faculties. Perspectives on Artistic Research and Academia. Leiden, University Press, 2013.
    [Google Scholar]
  7. Borsten, T., Krahmer, C. & Nieuwkoop, V., ‘Op weg naar een praktisch schoolexamen schrijven’, in: Levende Talen Magazine108, 8, 2021, 4-8.
    [Google Scholar]
  8. Branden, K. van den, ‘De paradox van het schrijfonderwijs’, in: Tijdschrift Taal9, 14, 2019, 30-35.
    [Google Scholar]
  9. Brandt, D., ‘Deep writing. New Directions in Mass Literacy’, in: A.C.Edlund, L.E.Edlund, & S.Haugen (red.), Vernacular literacies. Past, present and future. Northern Studies Monographs 3. Vardagligt skriftbruk 3. Umeå, Umeå Universitet, 2014, 15-28.
    [Google Scholar]
  10. Brandt, D., The Rise of Writing. Redefining Mass Literacy. Cambridge, Cambridge University Press, 2015.
    [Google Scholar]
  11. Brillenburg Wurth, K., ‘The Creativity Paradox. An Introductory Essay’, in: The Journal of Creative Behavior53, 2, 2019, 127-132.
    [Google Scholar]
  12. Broeck, C. van den & Dera, J., Woorden temmen. Van kop tot teen. Genève, Grange Fontaine, 2020.
    [Google Scholar]
  13. Broekkamp, H. & Kieft, M., ‘Lezen doet schrijven en schrijven doet lezen’, in: Tsjip/Letteren15, 1, 2005, 29-33.
    [Google Scholar]
  14. Burg, S. van, ‘Schrijf je slim’. Onderzoeksinventarisatie. Effecten van creatief schrijven in het onderwijs. Utrecht, Kunstfactor, 2010.
    [Google Scholar]
  15. Coppen, P.A., ‘Signalement van Geschiedenis van het talenonderwijs in Nederland ’, in: Levende Talen Tijdschrift17, 4, 2016, 47-51.
    [Google Scholar]
  16. Csikszentmihalyi, M., Flow and the psychology of discovery and invention. New York, Harper Perennial, 1996.
    [Google Scholar]
  17. Curriculum.nu Team Nederlands, ‘Kern van het leergebied Nederlands’, 2020, https://www.curriculum.nu/download/voorstellen-nederlands/, laatst geraadpleegd 14/3/2021.
  18. Drie, J. van, Groenendijk, T., Braaksma, M. & Janssen, T., Genrespecifiek schrijven in de mens- en maatschappijvakken. Negen lesontwerpen onderzocht. Amsterdam, Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken, 2016.
    [Google Scholar]
  19. Elving, K., Effectieve leeractiviteiten voor het schrijfonderwijs in havo 4. Utrecht, LOT, 2019a.
    [Google Scholar]
  20. Elving, K., ‘Effectief schrijfonderwijs voor adolescenten’, in: A.Mottart & S.Vanhooren (red.), 33ste HSN-Conferentie. Gent, Skribis, 2019b, 313-317.
    [Google Scholar]
  21. Flower, L. & Hayes, J.‘A Cognitive Process Theory of Writing’, in: College Composition and Communication32, 4, 1981, 365-387.
    [Google Scholar]
  22. Gasse, L. van & Ham, L., Woorden temmen. Toon de stad. Genève, Grange Fontaine, 2023.
    [Google Scholar]
  23. Gerits, H. & Bouwer, R., ‘Op naar een beter Schoolexamen Schrijfvaardigheid’, Didactiek Nederlands, 2020, https://didactieknederlands.nl/op-naar-een-beter-schoolexamen-schrijfvaardigheid/, laatst geraadpleegd 14/3/2021.
    [Google Scholar]
  24. Gijsel, M., Schuurs, U. & Bruggink, M., ‘Kansen voor schrijfonderwijs. Onderzoek naar knelpunten en mogelijkheden’, in: Taal voor Opleiders en Onderwijsadviseurs1, 2, 2010, 29-30.
    [Google Scholar]
  25. Glăveanu, V.P., Distributed Creativity. Thinking Outside the Box of the Creative Individual. Londen, Springer, 2014.
    [Google Scholar]
  26. Graham, S. & Harris, K., ‘It Can Be Taught, But It Does Not Develop Naturally. Myths and Realities in Writing Instruction’, in: School Psychology Review26, 3, 1997, 414-424.
    [Google Scholar]
  27. Graham, S., ‘A Writer(s)-Within-Community Model of Writing’, in: C.Bazerman, A.Applebee, V.Berninger, D.Brandt, S.Graham, J.Jeffery, P.K.Matsuda, S.Murphy, D.W.Rowe, M.Schleppegrell & K.C.Wilcox (red.), The Lifespan Development of Writing. Urbana, IL, National Council of English, 2018a, 272-325.
    [Google Scholar]
  28. Graham, S., ‘A Revised Writer(s)-Within-Community Model of Writing’, Educational Psychologist53, 4, 2018b, 258-279.
    [Google Scholar]
  29. Grunberg, A., ‘“Waarom zou je het goede aanbidden?” Interview door MarcCloostermans. Marc Cloostermans, 19/10/2008 [Ingekorte en aangepaste versie van De Standaard, 3/10/2008], http://markcloostermans.blogspot.com/2008/10/64-arnon-grunberg-fragmenten-uit-een.html, laatst geraadpleegd 28/1/2023.
    [Google Scholar]
  30. Harrington, D.M. & Chin-Newman, C.S., ‘Conscious Motivations of Adolescent Visual Artists and Creative Writers. Similarities and Differences’, in: Creativity Research Journal29, 4, 2017, 442-451.
    [Google Scholar]
  31. Hayes, J.R., ‘Modeling and Remodeling Writing’, in: Written Communication29, 3, 2012, 369-388.
    [Google Scholar]
  32. Herelixka, C. & Verhulst, S., Nederlands in het hoger onderwijs. Een verkennende literatuurstudie naar taalvaardigheid en taalbeleid. Rapport in opdracht van de Nederlandse Taalunie, 1/3/2014, https://taalunie.org/publicaties/95/rapport-nederlands-in-het-hoger-onderwijs, laatst geraadpleegd 28/1/2023.
    [Google Scholar]
  33. Holdinga, L., Drie, J. van, Janssen, T. & Rijlaarsdam, G.‘Het nut van opschrijven. De functie van schrijftaken bij geschiedenis en filosofie nader beschouwd’, in: Dimensies. Tijdschrift voor didactiek van de Mens- en Maatschappijvakken4, 2022, 98-115.
    [Google Scholar]
  34. Hulshof, H., Kwakernaak, E. & Wilhelm, F., Geschiedenis van het talenonderwijs in Nederland. Onderwijs in de moderne talen van 1500 tot heden. Groningen, Uitgeverij Passage, 2015.
    [Google Scholar]
  35. Hulshof, H. & Rijt, J. van, ‘Is het schoolvak Nederlands inspirerender geworden? De relatie tussen taalkunde en het schoolvak Nederlands opnieuw bekeken’, in: Nederlandse Taalkunde25, 2-3, 2020, 437-445.
    [Google Scholar]
  36. Inspectie van het Onderwijs, De staat van het onderwijs. Onderwijsverslag 2008/2009. Utrecht, OCW, 2010.
    [Google Scholar]
  37. Inspectie van het Onderwijs, De staat van het onderwijs. Onderwijsverslag 2018/2019. Den Haag, OCW, 2020.
    [Google Scholar]
  38. Inspectie van het Onderwijs, Peil. Schrijfvaardigheid einde (speciaal) basisonderwijs 2018-2019. Den Haag, OCW, 2021.
    [Google Scholar]
  39. Kiverstein, J. & Rietveld, E., ‘Scaling-Up Skilled Intentionality to Linguistic Thought’, in: Synthese. An International Journal for Epistemology, Methodology and Philosophy of Science [Special Issue ‘Radical Views on Cognition’], 198, 2021, 175-194.
    [Google Scholar]
  40. Lesterhuis, M., Smedt, F. de & Bouwer, R., ‘Schrijven en schrijfonderwijs. Inleiding op het themanummer’, in: Pedagogische Studiën94, 2017, 211-215.
    [Google Scholar]
  41. Levende Talen Nederlands, Advies curriculum Nederlands in de bovenbouw van het voortgezet Onderwijs, 2019, https://levendetalen.nl/wp-content/uploads/2019/09/LT-advies-curriculum-Nederlands-2019.pdf, laatst geraadpleegd 25/1/2022.
    [Google Scholar]
  42. Lubart, T.I., ‘Models of the Creative Process. Past, Present and Future’, in: Creativity Research Journal13, 3-4, 2001, 295-308.
    [Google Scholar]
  43. Meesterschapsteams Nederlands, ‘Manifest Nederlands op school’, 2016, https://vakdidactiekgw.nl/wp-content/uploads/2016/01/Manifest-Nederlands-op-School.pdf, laatst geraadpleegd 27/1/2023.
  44. Meestringa, T. & Ravesloot, C., ‘Schrijven in het voortgezet onderwijs. Een stand van zaken’, in: Levende Talen Magazine101, 8, 2014, 22-27.
    [Google Scholar]
  45. Meijer, M., In tekst gevat. Inleiding tot een kritiek van representatie, Amsterdam, Amsterdam University Press, 1996.
    [Google Scholar]
  46. Meijerink, H.P., Referentiekader taal en rekenen, Den Haag, 2009, https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/taal-en-rekenen/referentiekader-taal-en-rekenen, laatst geraadpleegd 14/3/2021.
    [Google Scholar]
  47. Myers, D., The Elephants Teach. Creative Writing Since 1880, Englewood Cliffs, N.J., Prentice Hall, 1996.
    [Google Scholar]
  48. Oever, J. van den, ‘Echt schrijven!’, in: Levende Talen Magazine105, 4, 2018, 4-8.
    [Google Scholar]
  49. Peze, A. ten, ‘Het schrijflab. Creatief schrijven in havo en vwo 4’, in: Levende Talen Magazine106, 4, 2019, 4-9.
    [Google Scholar]
  50. Ten Peze, A.A., Janssen, T.M., Rijlaarsdam, G.C.W. & Weijen, D. van, ‘Writing Creative and Argumentative Texts. What’s the Difference? Exploring How Task Type Affects Students’ Writing Behaviour and Performance’, in: L1 Educational Studies in Language and Literature21, 2021, 1-38.
    [Google Scholar]
  51. Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren, Vaart met Taalvaardigheid. Nederlands in het hoger onderwijs. Den Haag, Taalunie, 2015.
    [Google Scholar]
  52. Rijlaarsdam, G., ‘Schrijfprocessen’, Didactiek Nederlands – Handboek, 2020, https://didactieknederlands.nl/handboek/2020/01/schrijfprocessen, laatst geraadpleegd 14/3/2021.
    [Google Scholar]
  53. Schoemaker, B.O., ‘Gewijd der jeugd voor taal en deugd’. Het onderwijs in de Nederlandse taal op de lagere school, 1750-1850. Utrecht, LOT, 2018.
    [Google Scholar]
  54. SLO, Het schrijfonderwijs in primair en voortgezet onderwijs, 2018, https://www.slo.nl/@4624/schrijfonderwijs, laatst geraadpleegd 14/3/2021.
    [Google Scholar]
  55. Spiegel, H.L., Twe-spraack vande Nederduitsche letterkunst. Amsterdam, H. Barentsz., 1614.
    [Google Scholar]
  56. Starre, K. van der & Zijlstra, B., Woorden temmen. 24 uur in het licht van Kila & Babsie. Genève, Grange Fontaine, 2018.
    [Google Scholar]
  57. Steenbakkers, J., ‘Reflecteren op de effecten van schrijfstijl’, in: WODN Werkgroep Onderzoek Didactiek Nederlands (red.), Handboek Didactiek Nederlands. Levende Talen – Zo kan het ook, 2020, https://didactieknederlands.nl/zokanhetook/2021/03/reflecteren-op-de-effecten-van-schrijfstijl, laatst geraadpleegd 8/3/2022.
    [Google Scholar]
  58. Steenbakkers, J., Baaijen, V. & Glopper, K. de, ‘De pedagogische dimensie van formuleer- en schrijfstijlonderwijs binnen het schoolvak Nederlands. Een analyse van het curriculum, het vakdidactisch discours en de lespraktijk’, in: Pedagogiek41, 2, 2021, 1-27.
    [Google Scholar]
  59. StichtingLezen, ‘Zo fijn dat het niet fout kan zijn’. De invloed van (re)creatief schrijven op lezen, Amsterdam, Stichting Lezen, 2017.
    [Google Scholar]
  60. Stubbé, H.E., Jetten, A.M., Paradies, G.L. & Veldhuis, G.J., Creatief Vermogen. De ontwikkeling van een meetinstrument voor leerlingen op school. Soesterberg, TNO, 2015.
    [Google Scholar]
  61. Taalunie, Schrijfonderwijs in de schij werpers. Den Haag, Taalunie, 2015, https://taalunie.org/publicaties/65/schrijfonderwijs-in-de-schijnwerpers, laatst geraadpleegd 14/3/2021.
    [Google Scholar]
  62. Treffinger, D.J., Selby, E.C. & Schoonover, P.F., ‘Creativity in the Person. Contemporary Perspectives’, in: LEARNing Landscapes6, 1, 2012, 409-419.
    [Google Scholar]
  63. Vanhooren, S., Pereira, C. & Bolhuis, M., Iedereen taalcompetent! Visie op de rol, de positie en de inhoud van het onderwijs Nederlands in de 21ste eeuw. Den Haag, Taalunie, 2017, https://taalunie.org/publicaties/19/iedereen-taalcompetent, laatst geraadpleegd 29/1/2023.
    [Google Scholar]
  64. Vanhooren, S. & Wulftange, L. [in samenwerking met de werkgroep ‘Taalcompetentie in het hoger onderwijs’], Taalcompetent in het hoger onderwijs. Kader voor een taalcompetentieversterkend aanbod aan hogescholen en universiteiten. Den Haag, Taalunie, 2022.
    [Google Scholar]
  65. Varela, F.J., Thompson, E.T. & Rosch, E.. The Embodied Mind. Cognitive Science and Human Experience. Cambridge, MA, The MIT Press, 1991.
    [Google Scholar]
  66. Visser, H.W.C.A., Verhandeling over de volstrekt noodzakelijke kundigheden, welke in de openbare en armenscholen in het Koningrijk der Nederlanden behooren medegedeeld te worden, en de beste leerwijze voor dezelve, Leiden, Deventer en Amsterdam, D. du Mortier en zoon, J.H. de Lange en J. Oomkens, 1820.
    [Google Scholar]
  67. Vondel, J. van den, ‘Aenleidinge ter Nederduitsche dichtkunste’, in: dez., Poezy. Amsterdam, J. Hartgers, 1650.
    [Google Scholar]
  68. Waanders, W., ‘Het schrijfcentrum als onderzoeksobject. Een brede verkenning van effectstudies’, in: Tijdschrift voor Taalbeheersing42, 3, 2020, 227-247.
    [Google Scholar]
  69. Weinstein, E.C., Clark, Z., DiBartolomeo, D.J. & Davis, K., ‘A Decline in Creativity? It Depends on the Domain’, in: Creativity Research Journal26, 2, 2014, 174-84.
    [Google Scholar]
  70. Warps, J., Visser, M. de, Lodewick, J. & Termorshuizen, T., Verkenning vervolgonderwijs.
    [Google Scholar]
  71. Wensen van het vervolgonderwijs betreffende kennis en vaardigheden van geslaagden uit het voortgezet onderwijs. Onderzoek in opdracht van SLO en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, https://www.slo.nl/over-slo/nieuws/@19700/vervolgonderwijs-versterk-competenties/, laatst geraadpleegd 15/3/2022.
    [Google Scholar]
  72. Williams, S., US(a.). New York, MTV Books/Gallery Books, 2015.
    [Google Scholar]
http://instance.metastore.ingenta.com/content/journals/10.5117/NEDLET2023.1.003.STRO
Loading
/content/journals/10.5117/NEDLET2023.1.003.STRO
Loading

Data & Media loading...

This is a required field
Please enter a valid email address
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error