Onderzoekend lezen: geïntegreerd leesonderwijs en de rol van de leerling als betekenisgever | Amsterdam University Press Journals Online
2004
Volume 27, Issue 1
  • ISSN: 1384-5829
  • E-ISSN: 2352-118X

Abstract

Abstract

Current Dutch reading education does not suffice for deep understanding of texts. This problem calls for a solution that (re)combines literary education and reading comprehension –the two pillars on which Dutch reading education is built. The goal is to introduce a way of reading that requires a different set of skills from students as active ‘meaning makers’, thus putting interpretation back on the map. In this article, we first discuss how the current linkage between reading enjoyment, reading promotion, and literature education sends students the misleading message that reading literature would produce (primarily) reading enjoyment. We argue that this linkage ensures that reading motivation problems related to comprehension of non-literary texts – as reported by students and their teachers – remain underexposed and virtually unaddressed. We then propose a repositioning of both forms of reading instruction that makes reading comprehension more ‘comprehensible’, that is, resulting in a deeper understanding of texts and positioning students in the more motivating role of meaning maker. This can be achieved with a didactic approach that approaches texts (literary as well as non-literary) as sources of – and for – linguistic and philosophical reflections, for example on one’s self, on the Other, or on the Netherlands and the world. Finally, as reading motivation is augmented when texts are read that relate to a specific context, we suggest focusing on ‘Dutch discourses’ as a productive context for the Dutch class at secondary schools. We provide examples of how such an ‘inquisitive reading’ could be didacticized and set a research agenda that could further explore this direction.

Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/NEDLET2022.1.005.DIJK
2022-07-01
2024-03-29
Loading full text...

Full text loading...

References

  1. Anker, R., ‘Over de nog altijd erbarmelijke wijze waarop op de meeste middelbare scholen de liefde tot de literatuur en het helder lezen wordt afgeleerd’, in: Tirade,47, 2003, 64-79.
    [Google Scholar]
  2. Arredondo, J., Complete First Language English for Cambridge IGCSE. Oxford, Oxford University Press, 2018.
    [Google Scholar]
  3. Biesta, G., ‘Good Education in an Age of Measurement. On the Need to Reconnect with the Question of Purpose in Education’, in: Educational Assessment Evaluation and Accountability, 21, 1, 2009, 33-46.
    [Google Scholar]
  4. Bloem, B., ‘Nieuwe inzichten leesonderwijs landen in de klas. Rijke teksten motiveren het lezen’, https://www.van12tot18.nl/nieuwe-inzichten-leesonderwijs-landen-in-de-klas-rijke-teksten-motiveren-het-lezen, laatst geraadpleegd 7/9/2021.
    [Google Scholar]
  5. Cornelissen, G., ‘Literaire gesprekken in de klas’, https://www.lezen.nl/wp-content/uploads/2021/01/literaire_gesprekken_lr.pdf, laatst geraadpleegd 7/9/2021.
    [Google Scholar]
  6. Dane, J., ‘Elke generatie lezertjes worstelt met leesplezier’, https://www.nrc.nl/nieuws/2020/10/16/elke-generatie-lezertjes-worstelt-met-leesplezier-a4016278, laatst geraadpleegd 3/4/2022.
    [Google Scholar]
  7. Dera, J., De praktijk van de leeslijst. Een onderzoek naar de inhoud en waardering van literatuurlijsten voor het schoolvak Nederlands op havo en vwo. Amsterdam, Stichting Lezen, 2020.
    [Google Scholar]
  8. Dietz, F.M., Stronks, E., & van der Deijl, L. A., ‘Literatuur leren onderzoeken in de klas. Hoe de Geschiedenis van de Nederlandse Literatuur en LitLab.nl scholieren kunnen opleiden tot literatuuronderzoekers’, in: Nederlandse Letterkunde23, 3, 2018, 235-255.
    [Google Scholar]
  9. Dietz, F., Lettering Young Readers in the Dutch Enlightenment. Literacy, Agency and Progress in Eighteenth-Century Children’s Books. Londen, Palgrave Macmillan, 2021.
    [Google Scholar]
  10. Dijk, Y. van, & Klaver, M. , ‘De Jonge Jury: van leesbevordering tot pulppromotie’, https://www.nederlandseboekengids.com/20210607-yra-van-dijk-marie-jose-klaver/, laatst geraadpleegd 3/4/2022.
    [Google Scholar]
  11. Dood, C., Gubbels, J., & Segers, P.C.J., PISA-2018: de verdieping. Leesplezier, zelfbeeld bij het lezen, leesgedrag en leesvaardigheid en de relatie daartussen. Nijmegen, Expertisecentrum Nederlands, 2020.
    [Google Scholar]
  12. Elleman, A.M., & Oslund, E.L., ‘Reading Comprehension Research. Implications for Practice and Policy’, in: Policy Insights from the Behavioral and Brain Sciences, 6, 1, 2019, 3-11.
    [Google Scholar]
  13. Evers-Vermeul, J., Martin, F., & Schuurs, U., ‘Project uitbreiding vraagtypen leesvaardigheid Nederlands havo en vwo’, https://neerlandistiek.nl/2021/05/project-uitbreiding-vraagtypen-leesvaardigheid-nederlands-havo-en-vwo/, laatst geraadpleegd 7/9/2021.
    [Google Scholar]
  14. Expertisecentrum Nederlands, ‘Lezen in een digitale wereld. Nieuwe PISA-resultaten’, https://expertisecentrumnederlands.nl/lezen-in-een-digitale-wereld-nieuwe-pisa-resultaten, laatst geraadpleegd 7/9/2021.
  15. Haar, A. van de, The Golden Mean of Languages. Forging Dutch and French in the Early Modern Low Countries (1540-1620). Leiden, Brill, 2019.
    [Google Scholar]
  16. Hoofdredactie Trouw, ‘Begrijpend lezen drijft kinderen in de armen van Netflix, Instagram en hun telefoon’, https://www.trouw.nl/opinie/begrijpend-lezen-drijft-kinderen-in-de-armen-van-netflix-instagram-en-hun-telefoon~b5b02d1f/, laatst geraadpleegd 3/4/2022.
  17. Kamp, I., De Jong-Slagman, J., & Duijvenboden, P. van, Jeugdliteratuur en didactiek. Handboek voor vo en mbo. Bussum, Coutinho, 2019.
    [Google Scholar]
  18. Kintsch, W., & Mangalath, P., ‘The Construction of Meaning’, in: Topics in Cognitive Science, 3, 2, 2011, 346-370.
    [Google Scholar]
  19. Kintsch, W., Comprehension. A Paradigm for Cognition. New York, Cambridge University Press, 1998.
    [Google Scholar]
  20. Klaver, M.J., De leerling onderschat. Fictie in nieuwe lesmethoden Nederlands voor klas 1, 2 en 3 havo/vwo. Leiden, Masterscriptie Universiteit Leiden, 2021.
    [Google Scholar]
  21. Lehrner-te Lindert, E., Fremdsprachliches Lesen mit literarischen Texten. Zur Entwicklung von Leseverstehen und literarischer Kompetenz im DaF-Unterricht der niederländischen Sekundarstufe I. Berlijn, Erich Schmidt Verlag, 2020.
    [Google Scholar]
  22. Linthorst, R., & Glopper, K. de, ‘De didactiek van begrijpend lezen in het voortgezet onderwijs. Lesobservaties bij Nederlands en zaakvakken’, in: Pedagogische Studiën, 92, 2, 2015, 150-166.
    [Google Scholar]
  23. McKeown, M., Beck, I. & Blake, R., ‘Rethinking Reading Comprehension Instruction. A Comparison of Instruction for Strategies and Content Approaches’, in: Reading Research Quaterly, 44, 3, 2009, 218-253.
    [Google Scholar]
  24. Meestringa, T., Ravesloot, C., Raymakers-Volaart, C., & Ebbers, D., Handreiking schoolexamen Nederlands vmbo. Herziening naar aanleiding van het referentiekader taal. Enschede, SLO, 2012.
    [Google Scholar]
  25. Meijer, M., In tekst gevat. Inleiding tot een kritiek van representatie. Amsterdam, AUP, 2005.
    [Google Scholar]
  26. OECD, 21st-Century Readers. Developing Literacy Skills in a Digital World. Parijs, OECD Publishing, 2021.
    [Google Scholar]
  27. Rooijackers, P., Silfhout, G. van, & Bergh, H. van den, ‘Timmeren met oude spijkers en zonder hout. Waarom leergangen Nederlands nu niet echt aan strategie-instructie doen’, in: Levende Talen Magazine, 108, 1, 2021, 18–23.
    [Google Scholar]
  28. Pettegree, A., & Weduwen, A. der, De boekhandel van de wereld. Drukkers, boekverkopers en lezers in de Gouden Eeuw. Amsterdam, Atlas Contact, 2017.
    [Google Scholar]
  29. Pieterse, S.‘Met jezelf verplaatsen in de ander zijn jij en die ander niet vanzelf gelijk’, https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/met-jezelf-verplaatsen-in-de-ander-zijn-jij-en-die-ander-niet-vanzelf-gelijk~bbf71225/, laatst geraadpleegd 3/4/2022.
    [Google Scholar]
  30. Rooijackers, P., Silfhout, G. van, & Bergh, H. van den, ‘Met zijwieltjes leren fietsen op de Dorpsstraat. Waarom de leestaken in de les Nederlands vaak inhoudelijk tekortschieten’, in: Levende Talen Magazine, 108, 2, 2021, 4-9.
    [Google Scholar]
  31. Schrijvers, M., Janssen, T., & Rijlaarsdam, G., ‘“Dat een boek kan veranderen hoe je naar de wereld kijkt”. De impact van literatuuronderwijs op zelfinzicht en sociaal inzicht van bovenbouwleerlingen in havo en vwo’, in: Levende Talen Tijdschrift, 17, 1, 2016, 3-13.
    [Google Scholar]
  32. Sleurink, H., ‘Verborgen oorzaken van een taalcrisis’, in: Levende Talen Magazine, 2022, 19-23.
    [Google Scholar]
  33. SLO, Begrijpend lezen, wat is dat? De componenten die een rol spelen bij begrijpend lezen. Enschede, SLO, 2018
    [Google Scholar]
  34. SLO, Karakteristieken en kerndoelen. Onderbouw voortgezet onderwijs. Enschede, SLO, 2016.
    [Google Scholar]
  35. SLO, Referentiekader taal en rekenen. Enschede, SLO, 2009.
    [Google Scholar]
  36. SLO, ‘Rijke teksten en wereldoriëntatie’, https://www.slo.nl/thema/meer/samenhang-primair-onderwijs/taal-samenhang/rijke-teksten/, laatst geraadpleegd 3/4/2022.
  37. Smits, A & Koeven, E. van, ‘Het taalcurriculum van de toekomst’, http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2018/04/het-taalcurriculum-van-de-toekomst.html, laatst geraadpleegd 21/6/2021.
    [Google Scholar]
  38. Smits, A & Van Koeven, E.‘Focus op begrip. Een handleiding in ontwikkeling’, https://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2020/01/focus-op-begrip-een-handleiding-in.html, laatst geraadpleegd 4/9/2021.
    [Google Scholar]
  39. Stronks, E., ‘Position paper Rondetafelgesprek Leesvaardigheid Vaste Commissie Onderwijs’, Tweede Kamer, 20september2020, https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2020A03863, laatst geraadpleegd 4/9/2021.
    [Google Scholar]
  40. Stronks, E., ‘Language as an Object of Empirical Study in the Dutch Republic’, in: Early Modern Low Countries, 5, 2, 2021, 281–305.
    [Google Scholar]
  41. Stronks, E., ‘Begrijpender lezen. Nederland leren begrijpen door te lezen’, in: Levende Talen Magazine, 4, 2022, ter perse.
    [Google Scholar]
  42. Verstappen, K., ‘Het eindexamen Nederlands lijkt uit een buitenaardse wereld te komen’, https://www.trouw.nl/opinie/het-eindexamen-nederlands-lijkt-uit-een-buitenaardse-wereld-te-komen~bdc49dcd/, laatst geraadpleegd 3/4/2022.
    [Google Scholar]
  43. Vervoort, E.M.A., Fictie in het vmbo. Een onderzoek naar de visie op fictie van een aantal leergangen voor het schoolvak Nederlands in de onderbouw van het vmbo. Nijmegen, Masterscriptie Radboud Universiteit Nijmegen, 2018.
    [Google Scholar]
  44. Witte, T., Mantingh, E., & Herten, M. van, ‘Doodtij in de delta. Stand en toekomst van het Nederlandse literatuuronderwijs’, in: Spiegel der Letteren, 59, 2017, 115-143.
    [Google Scholar]
  45. Zwik, M., ‘Tekstarm…’, https://onderzoekonderwijs.net/2019/06/13/tekstarm/, laatst geraadpleegd 21/5/2021
    [Google Scholar]
http://instance.metastore.ingenta.com/content/journals/10.5117/NEDLET2022.1.005.DIJK
Loading
/content/journals/10.5117/NEDLET2022.1.005.DIJK
Loading

Data & Media loading...

This is a required field
Please enter a valid email address
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error