-
oa De Nederlandse navolging van een Duitse reisgidsenreeks, Was nicht im Baedeker steht
Alternatieve verkenningen van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag in Wat niet in Baedeker staat
- Amsterdam University Press
- Source: Internationale Neerlandistiek, Volume 59, Issue 1, Feb 2021, p. 3 - 24
-
- 01 Feb 2021
Abstract
The travel guide series Was nicht im Baedeker steht, published during the interwar period, can be qualified as anti-tourist. The main feature of this critical attitude towards the established Baedekers, which promoted a bourgeois way of travelling, is irony. Zielverfehlung, a deliberate contrariness of what conventional travel guides recommended as the highlights of a journey, is a recurrent theme in the Was nicht im Baedeker steht travel guides. When applied to these guides, Sabine Boomers’ research on nomadic travelling (2004) led us to distinguish four anti-tourist topics: the natural, the futile, the unmentionable and the odd versus the familiar. These topics can also be found in the Dutch imitations of the German series, published as three volumes entitled Wat niet in Baedeker staat. These Dutch guides discuss Amsterdam, Rotterdam and The Hague. The transport of the German anti-tourist concept to the Dutch book-market entailed a transformation that somewhat spoiled the rebellious character of the German travel guides. To fit into the Dutch literary system, a revived version of the early nineteenth-century genre of the ‘physiology’ was adopted by the travel guides of the series Wat niet in Baedeker staat.
Samenvatting
De serie reisgidsen die gedurende het Interbellum werd gepubliceerd met de titel Was nicht im Baedeker steht kan antitoeristisch genoemd worden. Het belangrijkste kenmerk van de kritische houding tegenover de alom bekende Baedekers, die een burgerlijke manier van reizen aanbevalen, is ironie. Zielverfehlung, reizen zonder bestemming, een opzettelijke ontkenning van wat in de conventionele reisgidsen werd aangeprezen als de hoogtepunten van een reis, is een terugkerend motief in de reisgidsjes uit de reeks Was nicht im Baedeker steht. Als we Sabine Boomers’ onderzoek naar het nomadische reizen (2004) toepassen op deze gidsen, kunnen we vier antitoeristische thema’s herkennen: het natuurlijke, het onaanzienlijke, het onbespreekbare en de verwevenheid van het vreemde en het vertrouwde. Deze thema’s kunnen ook worden aangetroffen in de Nederlandse navolgingen van de Duitse boekjes, drie delen die verschenen in de reeks Wat niet in Baedeker staat. Het zijn reisgidsjes van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Het transport van het Duitse antitoeristische concept naar de Nederlandse boekenmarkt zorgde voor een transformatie die afbreuk deed aan het tegendraadse karakter van de Duitse reisgidsen. Om een plaats te verwerven in het Nederlandse literaire systeem grepen de reisgidsen uit de reeks Wat niet in Baedeker staat terug op het vroeg-negentiende-eeuwse genre van de fysiologieën.