oa Bijna-identieke toponiemen langs de rijksgrens: hoe weerspiegelen ze het taalkundige, bestuurlijke en culturele verleden?¹

References

1. Aa, J.A. van der, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden . Deel 12. Gorinchem: Noorduyn, 1849.
   [Google Scholar]
2. AH – Algemeen Handelsblad.
3. Allart, J., Het vaderland . Amsterdam: Johannes Allart, 1791.
   [Google Scholar]
4. ANWB Topografische Atlas 1:25.000. Den Haag: ANWB, 2006.
   [Google Scholar]
5. Augustus, J.et al. (red.), 200 jaar steenwegen 200 Jahre Steinwege in Kerkrade & Herzogenrath . Kerkrade: Roderland, 1986.
   [Google Scholar]
6. Bawr, F.W. de, Theatre de la Guerre en Allemagne entre la Grande Bretagne et la France depuis l An 1757 jusqu’à l’An 1762 . La Haye: Pierre Gosse junior & Daniel Pinet, 1769.
   [Google Scholar]
7. Beenhakker, A., De rijksgrens en zijn invloed op het landschap van de Vier Ambachten. In: A.M.J.de Kraker, H.van Royen en M.E.E.de Smet (red.), Over den Vier Ambachten: 750 jaar Keure. 500 jaar Graaf Jansdijk . Kloosterzande: Duerinck, 1993, pp. 105-112.
   [Google Scholar]
8. Beerens, Johann, In steinreichen Hümmling . Norderstedt: BoD, 2012.
   [Google Scholar]
9. Benders, Jo (samenst.), Kirchrädsjer dieksiejoneer. Uitgebreide woordenlijst Nederlands-Kerkraads [Kerkrade: Stichting Kirchrädsjer dieksiejoneer, 2001.
   [Google Scholar]
10. Berghaus, Heinrich Karl Wilhelm, Reymann’s topographische Specialkarte von Deutschland und den angrenzenden Staaten . Kaart 85: Enschede.
    [Google Scholar]
11. Berkel, Gerald van en Samplonius, Kees, Nederlandse plaatsnamen. Herkomst en historie . Utrecht: Het Spectrum, 2006.
    [Google Scholar]
12. Bezoen, H.L., Klank en vormleer van het dialect der gemeente Enschede . Z. pl.: Brill, 1938.
    [Google Scholar]
13. Book, H. & Taubken, H., Hümmlinger Wörterbuch auf Grundlage der Loruper Mundart . Sögel: Verlag des Emsländischen Heimatbundes, 2006.
    [Google Scholar]
14. Brekelmans, F.A., De Belgische enclaves in Nederland. Bijdragen tot de rechtsgeschiedenis van Baarle-Hertog en Baarle-Nassau . Tilburg: Stichting Brabants Historisch Contact, 1965.
    [Google Scholar]
15. Brüggemann, Franz, Die Haarmühle in Ahaus-Alstätte. Geschichte und Geschichten. Bilder von früher und heute . Kleve: Boss-Druck, 1992.
    [Google Scholar]
16. Buiks, Chr., Laatmiddeleeuws landschap en veldnamen in de Baronie van Breda . Assen: Van Gorcum, 1997.
    [Google Scholar]
17. Cajot, J., ‘De rijksgrens tussen beide Limburgen als taalgrens’. Taal en Tongval 29(1977), pp. 37-49.
    [Google Scholar]
18. Charte von der Provinz Groningen . Nürnberg: Christoph Fembo, 1818.
    [Google Scholar]
19. COD = Carte von Over-Yssel und Drenthe (documentnummer: 1520_OKT_K_0013; Datering: 01/01/1787 – 31/12/1813; geraadpleegd 20-4-2018.
    [Google Scholar]
20. Colleman, Kenneth, Clinge/De Klinge: dorpen aan de grens (1815-1919) . [Meerdonk]: s.n., [2004].
    [Google Scholar]
21. Cordes, Gerhard en Mohn, Dieter (eds.), Handbuch zur niederdeutschen Sprach- und Literaturwissenschaft . Berlin: Erich Schmidt Verlag, 1983.
    [Google Scholar]
22. Dalen, A.G van, Rondom het Tolhuys aan Rijn en Waal: uit de geschiedenis van Lobith, Tolkamer, Spijk, Herwen en Aerdt . Zutphen: Walburg Pers, 1972.
    [Google Scholar]
23. Debrabandere, F.et al., De Vlaamse gemeentenamen. Verklarend woordenboek . Leuven [etc.]: Davidsfonds [etc.], 2010.
    [Google Scholar]
24. Deinse, J.J. van, Uit het land van katoen en heide . Deel. I. Enschede: Van der Loeff, 1922.
    [Google Scholar]
25. Deinse, J.J. van, Uit het land van katoen en heide . Deel. II. Enschede: Van der Loeff, 1939.
    [Google Scholar]
26. Delpher – Database met boeken, kranten en tijdschriften van de 17de tot ver in de 20ste eeuw in Nederland. www.delpher.nl/
27. Dijkhuis, G.J.H., Twents woordenboek: Twents in woord en gebruik . Enschede: Van de Berg [etc.], 1991.
    [Google Scholar]
28. Dirven, Herman, Zundert in woord en prent . Breda: Basis-Publika, 1997.
    [Google Scholar]
29. DN = Dagblad van het Noorden
    [Google Scholar]
30. Duden: Die deutsche Rechtschreibung . 23ste druk. Mannheim: Duden Verlag, 2004.
    [Google Scholar]
31. DW – Jacob Grimmet al., Deutsches Wörterbuch . 16 delen in 32 banden. Leipzig: Hirzel, 1854-1971. woerterbuchnetz.de/DWB/ Geraadpleegd 10 mei 2018.
    [Google Scholar]
32. Faber, F.J., Geologie van Nederland . Amsterdam: Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur, 1926.
    [Google Scholar]
33. Frischbier, H., Preussisches Wörterbuch: ost- und westpreussische Provinzialismen in alphabetischer Reihenfolge . Deel 1 (1882) en 2(1883). Berlin: Th. Chr. Fr. Enslin.
    [Google Scholar]
34. Gallée, J.H., ‘Rode-Rade’, NGN 1(1892), pp. 32-78.
    [Google Scholar]
35. Giesbers, C.H.E., Dialecten op de grens van twee talen: een dialectologisch en sociolinguïstisch onderzoek in het Kleverlands dialectgebied . Groesbeek: Reijngoudt-Giesbers, 2008.
    [Google Scholar]
36. Goossens, Jan, ‘Die Herausbildung der deutsch-niederländischen Sprachgrenze’. In: Besch, Werneret al. (red.), Festschrift für Siegfried Grosse zum 60. Geburtstag . Göppingen: Kümmerle Verlag, 1984.
    [Google Scholar]
37. Gross, A.D.G. de, Kaart der provintie van Groningen en Ommelanden […] voltooid in den jaare MDCCXCII door A.D.G. de Gross . Amsterdam: J. Cóvens en zoon, 1792
    [Google Scholar]
38. Grote Provincie Atlas , deel Noord-Brabant-West. Groningen: Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, 19982.
    [Google Scholar]
39. Grote Topografische Atlas van Nederland 1:50 000 . 4 delen. Groningen, 1987.
    [Google Scholar]
40. Güssefeld, F.L., Carte von Over-Yssel und Drenthe . Nürnberg: Homännische Erben, 1787.
    [Google Scholar]
41. Habets, Josef, De archieven van het Kapittel der Hoogadellijke Rijksabdij Thorn . 3 delen. 's-Gravenhage: Algemeene Landsdrukkerij, 1889.
    [Google Scholar]
42. Heek, J.H. van, Beknopte gids voor het Rijksmuseum Twenthe . S.l.: Enschede, 1930.
    [Google Scholar]
43. Horsten, Frits H., Doorgaande wegen in Nederland, 16e tot 19e eeuw. Een historische wegenatlas.Amsterdam: Aksant, 2005.
44. https://lastnames.myheritage.nl/last-name/hasselberg Geraadpleegd 10 mei 2018.
45. https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Lieste_van_plaatsen_in_Gelderland Geraadpleegd 22 oktober 2017.
46. ontology.buffalo.edu/smith/baarle.htm Geraadpleegd 22 oktober 2017.
47. www.kompass.de/touren-und-regionen/wanderkarte/dest/100114-emsland/
48. www.maplandia.com/netherlands/gelderland/zwilbroek/…Geraadpleegd 8 mei 2018.
49. www.noz.de/archiv/vermischtes/artikel/173860/gemeinde-walchum-feiert-anfang-september-ihr-50-jahriges-bestehen Geraadpleegd 10 mei 2018
50. www.walchum.info/gemeinde/walchum Geraadpleegd 10 mei 2018.
51. https://opentopomap.org/#map=8/52.3269/9.3054 Geraadpleegd 22 oktober 2017.
52. Huisman, Jan A., ‘Ortsnamen mit Artikel in der Kartographie’, Beiträge zur Namenforschung NF 14(1979), pp. 241-253.
    [Google Scholar]
53. Kaart van de provincie Groningen . Groningen: J. Oomkens, 1835.
    [Google Scholar]
54. Kaart van Westerwolde, zijnde het 6 de schooldist. in de Provincie Groningen . S.l: s.n., ca. 187X.
    [Google Scholar]
55. KB = https://www.kreis-borken.de/de/kreisregion/geodatenatlas/historische-karten/ Geraadpleegd 10 mei 208.
56. KC = Koninklijke Courant
57. Kneepkens, Manuel, Zuiderlinks . [Rotterdam]: Bèta Imaginations Publishers, 1999.
    [Google Scholar]
58. Köller, André R., Rheiderland oder Reiderland? Schreibung und Deutung des Namens. Untersuchungen zur Geschichte der Landschaft . Weener/Ems: Risius, 2006.
    [Google Scholar]
59. Kremer, Ludger, ‘Achterhoeks en Munsterlands – overeenkomsten en verschillen’, Taal en Tongval 34(1982), pp. 60-69.
    [Google Scholar]
60. Kruysen, J.et al., Registers Weijnen Nederlandse dialectkunde . Assen: Van Gorcum, 2000.
    [Google Scholar]
61. Kuyper, J., Gemeente-atlas van Nederland: naar officieele bronnen bewerkt . Leeuwarden. Publicatiejaren: Friesland 1861; Zeeland 1866; Groningen en Overijssel 1867; Gelderland, Utrecht, Zuid-Holland, Noord-Brabant 1868; Noord-Holland, Limburg 1869.
    [Google Scholar]
62. LC = Leeuwarder Courant
63. Lee, Duk Ho, Rückläufiges Wörterbuch der deutschen Sprache . Berlin: De Gruyter, 2005.
    [Google Scholar]
64. Lubach, D., Bijdragen tot de geneeskundige plaatsbeschrijvingen van Nederland . 4de stuk: Natuurkundige plaatsbeschrijving van de Provincie Overijssel. ’s-Gravenhage: Landsdrukkerij, 1875. www.delpher.nl/nl/boeken/results?query=amsveen&page=1&coll=boeken
    [Google Scholar]
65. MNW – Middelnederlandsch Woordenboek (cd-rom; ook gtb.inl.nl/)
66. Molema, H., Woordenboek der Groningsche volkstaal in de 19de eeuw . Winsum: Mekel, 1887.
    [Google Scholar]
67. Muller, J.W., De uitbreiding van het Nederlandsch taalgebied, vooral in de zeventiende eeuw . ’s-Gravenhage: Van Stockum, 1939.
    [Google Scholar]
68. NGN – Nomina Geographica Neerlandica: geschiedkundig onderzoek der Nederlandsche aardrijkskundige namen . 14 delen. Amsterdam: Brinkman, 1884-1954.
    [Google Scholar]
69. Niedersächsisches Wörterbuch . Deel 1-.. Neumünster: Wacholtz, 1953- ….
    [Google Scholar]
70. NSC = Nederlandsche Staatscourant
71. NTC = Nieuwe Tilburgsche Courant; geraadpleegd via Delpher.
72. NVC = Nieuwe Veendammer Courant
73. OC = Overijsselsche Courant, geraadpleegd via Delpher.
74. ONW – Oudnederlands woordenboek online . Leiden: Instituut voor Nederlandse Lexicologie, 2007-2009. gtb.inl.nl/?owner=ONW
    [Google Scholar]
75. Op de bres voor Kerk en Enclaves. Annales et Documenta Pastoratus de Baerle [etc.]. Baarle-Hertog-Nassau: Heemkundekring ‘Amalia van Solms’, 1998.
    [Google Scholar]
76. Philippa, Marlieset al., Etymologisch woordenboek van het Nederlands . 4 delen. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2003-2009.
    [Google Scholar]
77. Piirainen, Elisabeth, Flurnamen in Vreden. Textband . Vreden: Heimatverein Vreden im Selbstverlag, 1984.
    [Google Scholar]
78. Raes, Nele, Tussen Hulst en Sint Niklaas: de rijksgrens als taalgrens? [Gent: Universiteit van Gent]: 1993.
    [Google Scholar]
79. Reinsma, Riemer, ‘Do borders and provincial boundaries prevent nicknames from crossing the line?’. In: OliviuFelecan and DaianaFelecan (red.), Unconventional anthroponyms: formation patterns and discursive function . Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2014.
    [Google Scholar]
80. Rodenses, Annales : Kloosterrade, Kroniek van.Tekst en vertaling van L. Augustus en J.T.J. Jamar. Maastricht: Rijksarchief in Limburg, 1995.
    [Google Scholar]
81. Roelofs, Adriaan A.L., Kirche und Kloster Zwillbrock: ein Beitrag zur Geschichte des niederländisch-westfälischen Grenzraumes im 17. Und 18. Jahrhundert . Vreden: Heimatverein Vreden, 1975.
    [Google Scholar]
82. Rouck Cartographie, De -, Alle straten van België , release 3.0 (cd-rom).
    [Google Scholar]
83. Schmidt, J.G., Use Platt van A-Z. Hochdeutsch-plattdeutsches Wörterbuch in Emsländischer Mundart . Meppen: Alfons Gels, 1998.
    [Google Scholar]
84. Schönfeld, M., Waternamen . Brussel: NV Standaard-Boekhandel, 1955.
    [Google Scholar]
85. Schrader, Erich (red.), Die Landschaften Niedersachsens: Bau, Bild und Deutung der Landschaft: ein topographischer Atlas . Neumünster: Wacholtz, 19704.
    [Google Scholar]
86. Schwind, Martin, ‘Sinn und Ausdruck der Landschaft’, Studium Generale 3(1950), pp. 196-201.
    [Google Scholar]
87. Siegenbeek, Matthys, Verhandeling over de Nederduitsche spelling, ter bevordering van eenparigheid in de zelve . Amsterdam: Johannes Allart, 1804.
    [Google Scholar]
88. Sloet van Beele, L.A.J.W., Bijdragen tot de kennis van Gelderland . Arnhem, 1852-’55.
    [Google Scholar]
89. Sotzmann, D. F., Spezial Charte von den Westphälschen Provinzen [Preussen] . Cleve [etc.]. Berlin: 1790.
    [Google Scholar]
90. Spa, Jacob Jan, De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld: klank- en vormleer . Kampen: IJsselacademie, 2011.
    [Google Scholar]
91. Spapens, Paul & Van Kemenade, Kees, De Grens Gemarkeerd . Hapert: Kempen Pers, 1992.
    [Google Scholar]
92. Stierlin & Schmeltzer, Topographische Karte der Kreise des Regierungs-Bezirks Münster, Kreis Ahaus .
    [Google Scholar]
93. Tervooren, Helmut, ‘Boes Teutsch, Boes Evangelisch. Beobachtungen zum Sprachverhalten evangelischer Gemeinden an unteren Niederrhein’, Deutsche Philologie 98(1979), pp. 173-192.
    [Google Scholar]
94. Tier, V. de, et al.‘Tussen Hulst en Sint-Niklaas: de rijksgrens als taalgrens?’, Taal en Tongval 10(1997); 63-80.
    [Google Scholar]
95. Tiling, E., Versuch eines bremisch-niedersächsischen Wörterbuchs worin nicht nur die in und um Bremen, sondern auch in fast ganz Niedersachsen gebräuchliche eigenthümliche Mundart […] gesamm . 6 delen (deel 1 en 2 (G-K) 1767, deel 3 (1768, deel 4 (1770), deel 5 (1771), deel 6 (aanvullingen en verbeteringen). Bremen: Karl Tanner.
    [Google Scholar]
96. TMK – Topografische en militaire kaart van het Koninkrijk der Nederlanden 1864. Landsmeer: Uitgeverij 12 Provinciën, 2008.
    [Google Scholar]
97. Toeristische Atlas van Nederland in 1989. Den Haag: ANWB/ Amsterdam-Zuidoost: The Reader’s Digest, 1989.
    [Google Scholar]
98. Toorn, M.C. van den, Geschiedenis van de Nederlandse taal . Amsterdam: Amsterdam University Press, 1997.
    [Google Scholar]
99. Topografische Atlas België . Lannoo: Nationaal Geografisch Instituut, 2003.
    [Google Scholar]
100. Topographischer Atlas des Königreichs Hannover und Herzogthums Braunschweig […], bearbeitet von A. Papen. Hannover: 1832-1843.
     [Google Scholar]
101. Topographischer Atlas Niedersachsen und Bremen . Neumünster: Karl Wachholtz, 1977.
     [Google Scholar]
102. Topographischer Atlas Nordrhein-Westfalen. [Düsseldorf]: Landesvermessungsamt Nordrhein-Westfalen, 1968.
     [Google Scholar]
103. Tranchot, Jean Joseph & von Müffling, P.F.C.F., Kartenaufnahme der Rheinlande 1803-1820. [Bonn]: Landesvermessungsamt Nordrhein-Westfalen [etc.], 1965-1987.
     [Google Scholar]
104. Travelmanager – Alle straten van Nederland in kleur . Eindhoven: Anes, 1998.
     [Google Scholar]
105. v = Voorwaarts
106. VHK – Vlaamse Historische Kranten. Database met kranten die berichten over de streek Ieper-Poperinge, tot 1944.
107. Visscher, Nicolaes, kaart Ducatus Geldria et Zutphania comitatus . Amsterdam: Nicolaes Visscher [1656-1667]. www.geldersarchief.nl/zoeken/?miview=inv2&mivast=37&mizig=210&miadt=37&miaet=1&micode=1510&minr=3194125
     [Google Scholar]
108. VMNW – Vroegmiddelnederlands woordenboek . gtb.inl.nl/
     [Google Scholar]
109. Vrankrijker, A.C.J. de, De grenzen van Nederland. Overzicht van wording en politieke tendenzen . Amsterdam: Contact, 1946. www.dbnl.org/tekst/vran006gren01_01/vran006gren01_01_0011.php?q=
     [Google Scholar]
110. Wal, Marijke van der, Geschiedenis van het Nederlands . Utrecht: Het Spectrum, 19942.
     [Google Scholar]
111. Weijnen, A., Vergelijkende klankleer van de Nederlandse dialecten . ’s-Gravenhage: Sdu, 1991.
     [Google Scholar]
112. Weiland, C.F., Topographisch-militarischer Atlas von dem Konigreiche der Niederlande . Weimar: Geographisches Institut, 1820.
     [Google Scholar]
113. Wesche, Heinrich, ‘Volksetymologie und Verballhornung in niedersächsischen Flurnamen’, Heimat und Volkstum. Festschrift Diedrich Steilen . Bremen: Verein für Niedersächsisches Volkstum, 1959.
     [Google Scholar]
114. Wiersma, J.P., Friesche sagen . Zutphen: Thieme, 1934.
     [Google Scholar]
115. Wijer, H.J. van de, ‘Over geografische benamingen op internationaal plan’, Mededelingen van de Vereniging voor Naamkunde te Leuven en de Commissie voor Naamkunde te Amsterdam 1967, pp. 141-144.
     [Google Scholar]
116. Wikipedia (Duitse versie). de.wikipedia.org/wiki/
117. Wikipedia (Nederlandse versie)https://nl.wikipedia.org/wiki/
118. Witkamp, Pieter Harmen, Aardrijkskundig woordenboek van Nederland. Tiel: D. Mijs, 1877.
     [Google Scholar]
119. Witt, Enno de, De grens. Langs de randen van Nederland . Amsterdam:Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2013.
     [Google Scholar]
120. WNT – Woordenboek der Nederlandsche Taal . Onder redactie van M. de Vries, L.A. te Winkel e.a. 's-Gravenhage enz. 1882- 1998. gtb.inl.nl/.
     [Google Scholar]
121. WOD – H. Scholtmeijer, Woordenboek van de Overijsselse dialecten . Kampen: Stichting IJsselacademie, 2000-….
     [Google Scholar]
122. Woeste, Friedrich, Wörterbuch der Westfälischen Mundart . Norden: Soltau, 1882.
     [Google Scholar]