2004
Volume 41, Issue 4
  • ISSN: 0169-2216
  • E-ISSN: 2468-9424

Abstract

Samenvatting

Volgens de SER en Europese sociale partners is het belangrijk collectieve afspraken te maken over verantwoord gebruik van AI en algoritmisch management (AM) en over de gevolgen ervan voor werknemers en hun werk. Vanuit deze veronderstelling brengt dit artikel AI/AM-gerelateerde cao-afspraken in kaart, op basis van cao-onderzoek en interviews met caoonderhandelaars in Nederland. Daarbij komen ook bredere cao-afspraken aan bod die gemaakt zijn in het kader van technologische ontwikkelingen. Dit zijn afspraken over 1) het gebruik van digitale tools (vaak gestuurd door algoritmes) voor de beoordeling van medewerkers; 2) bij-, her- of omscholing in geval van werkgelegenheidsverlies en -verandering; en 3) informatie- en consultatierechten in het kader van technologische innovatie. In 2024 en begin 2025 zijn de eerste cao’s in de creatieve en financiële sector afgesloten die toepassing en gebruik van AI expliciet benoemen, met onderwerpen variërend van het monitoren van ontwikkelingen, bescherming van auteursrecht en kwantitatieve en kwalitatieve werkgelegenheidseffecten van AI. De regulering van AI/AM krijgt echter ook vorm via andere geïnstitutionaliseerde collectieve instrumenten, buiten het cao-domein om. Vooral de Arbo-catalogus en afspraken met ondernemingsraden bieden complementaire mogelijkheden ter collectieve regulering van AI/AM in het werk. Onze conclusie is dat AI/AM-regulering via cao-afspraken een domein in ontwikkeling is.

Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/TVA2025.4.009.BERN
2025-12-01
2025-12-15
Loading full text...

Full text loading...

References

  1. Algemene Werkgeversvereniging Nederland. (2024). De impact van AI op werk: AWVN-ledenonderzoek mei 2024.
    [Google Scholar]
  2. Authors Guild. (2024). SAG-AFTRA Agreement establishes important safeguards for actors around AI use. Geraadpleegd op 25augustus2024, van https://authorsguild.org/news/sag-aftra-agreement-establishes-important-ai-safeguards/
  3. Berntsen, L., Houwerzijl, M., & Londoño Polo, J. (2026). The Netherlands. In S.Rainone, & W.Zwysen (Reds.), Collective bargaining and algorithmic management and AI at work. ETUI.
    [Google Scholar]
  4. Christis, J., Van Klaveren, M., & Pot, F. (1985). Technologie-overeenkomsten vergeleken: Onderhandelingen over technologie en arbeidsorganisatie in Engeland, West-Duitsland, Zweden en Nederland. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 1(4), 63-75.
    [Google Scholar]
  5. Coenmans, R. (2023). Technologierechten van de ondernemingsraad in de zorgpraktijk [Proefschrift]. Tilburg University.
    [Google Scholar]
  6. Eurofound. (2019). Company union, in European Industrial Relations Dictionary, geraadpleegd op 25augustus2025, van https://www.eurofound.europa.eu/en/european-industrial-relations-dictionary/company-union.
  7. European Trade Union Confederation & BusinessEurope & Centre of Emplyers and Enterprises providing Public Services & SMEunited. (2020). European Social Partners Framework Agreement on Digitalisation. ETUC.
    [Google Scholar]
  8. Gmyrek, P., J.Berg & D.Bescond (2023). Generative AI and Jobs: A Global Analysis of Potential Effects on Job Quantity and Quality (ILO Working Paper 96). International Labour Organisation.
    [Google Scholar]
  9. Nederlandse Arbeidsinspectie. (2024). Gezond en veilig werken in depots van pakketbezorgdiensten.
    [Google Scholar]
  10. NOS. (2024). Aldi vervangt stemacteur door AI in reclames, zullen meer bedrijven volgen? Geraadpleegd op 25augustus2025, van https://nos.nl/artikel/2516494-aldi-vervangt-stemacteur-door-ai-in-reclames-zullen-meer-bedrijven-volgen
  11. Pot, F. (2019). Zeggenschap over arbeid en technologie. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 35(3), 236-254. https://doi.org/10.5117/2019.035.003.002
    [Google Scholar]
  12. Pot, F. (2024). Technologie en kwaliteit van de arbeid in 40 jaarTijdschrift voor Arbeidsvraagstukken. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 40(3), 304-339. https://doi.org/10.5117/TVA2024.3.004.POT
    [Google Scholar]
  13. Rainone, S., & Zwysen, W. (2026). Collective bargaining and algorithmic management and AI at work: innovative paradigms and critical gaps. ETUI.
    [Google Scholar]
  14. Sociaal-Economische Raad. (2025). AI en werk: Samen naar een werkende toekomst met AI (Advies 25/03, mei2025).
    [Google Scholar]
  15. Tijdens, K. (1995). De invloed van medezeggenschapsorganen op de invoering van nieuwe technologie in bedrijven. FNV.
    [Google Scholar]
  16. TNO. (2024). Verantwoorde AI door het faciliteren van bewuste keuzes: Geleerde lessen in de publieke sector (Whitepaper).
    [Google Scholar]
  17. TNO & Rathenau Instituut (2024). Eigen ritme of algoritme? Een verkenning van algoritmisch management voorbij de platformeconomie.
    [Google Scholar]
  18. Tros, F., & Jansen, G. (2025). National Report – Netherlands, BroadVoice Deliverable 3.1. Universiteit van Amsterdam.
    [Google Scholar]
  19. Van der Ploeg, H. (2024, 13december). AI vervangt mensenwerk: personeel in Ohra-toren bijgepraat over schrappen van banen. Algemeen Dagblad.
    [Google Scholar]
  20. Verbond van Verzekeraars. (2025). Ethisch kader datagedreven toepassingen 2025. Geraadpleegd op 25augustus2025, van https://www.verzekeraars.nl/media/wtvhe135/ethisch-kader-2025.pdf
    [Google Scholar]
  21. Ver.di. (2025). Erster Tarifabschluss zum Umgang mit KI in der Film- und Fernsehproduktion. Geraadpleegd op 25augustus2025, van https://www.verdi.de/presse/pressemitteilungen/++co++62f801ac-e78c-11ef-96b3-adcccb7fc1ea
    [Google Scholar]
  22. Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. (2021). Opgave AI: De nieuwe systeemtechnologie.
    [Google Scholar]
/content/journals/10.5117/TVA2025.4.009.BERN
Loading
/content/journals/10.5117/TVA2025.4.009.BERN
Loading

Data & Media loading...

This is a required field
Please enter a valid email address
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error