2004
  1. Home
  2. A-Z Publicaties
  3. Mens & Maatschappij
  4. Volume 100, Issue 3
  5. Artikel
Volume 100, Issue 3
  • ISSN: 0025-9454
  • E-ISSN: 1876-2816
file format pdf download PDF

Samenvatting

Abstract

The COVID-19 pandemic (2020–2022) had profound consequences not only for public health but also for society at large. This article investigates nine distinct societal impacts of the pandemic: the significant decline in public trust in government during the crisis, growing dissatisfaction with the policies implemented in response to COVID-19, both received and anticipated forms of support, perceived economic insecurity, individuals’ ability to make ends meet, experiences of psychological distress, perceived threat posed by the virus, and the avoidance of healthcare, which led to reduced access to medical services compared to usual circumstances. This study outlines, firstly, the evolution of these societal impacts across five points in time (from April 2020 to September 2021), and secondly, identifies the population groups most adversely affected by the cumulative burden of these impacts. The analysis demonstrates—once again—that the pandemic did not serve as the ‘great equaliser’, as some may have initially posited. On the contrary, the most vulnerable segments of Dutch society—namely young people, individuals of lower socio-economic status, those with a non-Western migration background, and persons reporting poorer physical health—were disproportionately affected by the adverse societal repercussions of the pandemic.

© Erik Snel, Godfried Engbersen & Jan de Boom
Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/MEM2025.3.004.SNEL
2025-09-01
2025-12-05
Loading full text...

Full text loading...

/deliver/fulltext/00259454/100/3/MEM2025.3.004.SNEL.html?itemId=/content/journals/10.5117/MEM2025.3.004.SNEL&mimeType=html&fmt=ahah

References

  1. Bachour, Y., Wynberg, E., Coyer, L., Buster, M., Schreijer, A., Van Duijnhoven, Y. T. H. P., Van Dam, A. P., Prins, M., & Leenstra, T. (2023). COVID-19 burden differed by city districts and ethnicities during the pre-vaccination era in Amsterdam, the Netherlands. Frontiers in Public Health, 11. DOI:10.3389/fpubh.2023.1166193
     [Google Scholar]
  2. Besselink, B., Herber, G., van der Lucht, F., Sealy, M., Krijnen, W., Jager-Wittenaar, H. & Finnema, H. (2024), Evaluating changes in the well-being of older adults during the COVID-19 pandemic: a longitudinal cohort study, European Journal of Public Health, 34(5), 914–920 DOI:10.1093/eurpub/ckae130
     [Google Scholar]
  3. Boonstra, B., Claessens, S., Van Limpt, P. (2021). Maatschappelijke coalities in coronatijd. Van spontaan initiatief naar duurzaam samenwerkingsverbandRotterdam: Kenniswerkplaats leefbare wijken. kenniswerkplaats-leefbarewijken.nl/wp-content/uploads/Maatschappelijke-Coalities-in-Coronatijd_Eindrapportage.pdf
     [Google Scholar]
  4. Bosman, M. et al. (2022) De gevolgen van de coronapandemie voor de gezondheid en het welzijn van de jeugd Een systematische literatuurstudie. Nivel & RIVM-rapport 2022-0019. https://www.rivm.nl/publicaties/gevolgen-coronapandemie-voor-de-gezondheid-en-welzijn-van-de-jeugd
     [Google Scholar]
  5. Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) (2021) Ervaren impact corona op mentale gezondheid en leefstijl. Statistische Trends, 3september2021. https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2021/ervaren-impact-corona-op-mentale-gezondheid-en-leefstijl
     [Google Scholar]
  6. Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) (2024) Gezondheid in coronatijd, 1januari2024. https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/welvaart-in-coronatijd/gezondheid-in-coronatijd
  7. Daly, M., & Robinson, E. (2020). Psychological distress and adaptation to the COVID-19 crisis in the United States. Journal Of Psychiatric Research, 136, 603–609. DOI:10.1016/j.jpsychires.2020.10.035.
     [Google Scholar]
  8. Beurs, E. de, Dyck, R. van, Marquenie, L.A., Lange, A. & Blonk, R.W. (2001). De DASS: een vragen lijst voor het meten van depressie, angst en stress. Gedragstherapie, 34(1), 35-54.
     [Google Scholar]
  9. De Hollander, E., Plantinga-Muis, L., Boer, J., Gerkema, M., Koning, M., Schurink, T., & Loef, B. (2023). Invloed van de corona-epidemie op de gezondheid en leefstijl van Nederlandse volwassenen. RIVM-rapport 2022-0182. http://hdl.handle.net/10029/626647
     [Google Scholar]
  10. Den Ridder, J., Vermeij, L., Maslowski, R. & Van ‘t Hull, J. (2021). Burgerperspectieven 2021/4. Den Haag: SCP. Verkregen op 7april2021, https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2021/12/27/burgerperspectieven-2021---kwartaal-4
     [Google Scholar]
  11. Den Ridder, J., Kunst, S., Hartman, C. & Miltenburg, E. (2023). Burgerperspectieven 2023 bericht 2. Den Haag: SCP. Verkregen op 20september2023. https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2023/08/31/burgerperspectieven-2023-bericht-2
     [Google Scholar]
  12. Engbersen, G. (1997) In de schaduw van morgen. Stedelijke marginaliteit in Nederland. Amsterdam: Boom
     [Google Scholar]
  13. Engbersen, G., Van Bochove, M., De Boom, J., Bussemaker, M., Farisi, B. E., Krouwel, A., Van Lindert, J., Rusinovic, K., Snel, E., Van Heck, L., Van Der Veen, H., & Van Wensveen, P. (2021a). De laag-vertrouwensamenleving: de maatschappelijke impact van COVID-19 in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam & Nederland. Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam. https://www.impactcorona.nl/wp-content/uploads/2021/11/Def_-1-november_rapport_laag-vertrouwensamenleving_def83.pdf
     [Google Scholar]
  14. Engbersen, G., De Boom, J., Snel, E. & Van Wensveel, P. (2021b). Gevolgen van de coronapandemie raken kwetsbare gebieden extra hard. https://www.impactcorona.nl/wp-content/uploads/2021/11/Covid_WP977.pdf
     [Google Scholar]
  15. Hawkins, R.B., CharlesE.J. & MehaffeyJ.H. (2020). Socioeconomic status and COVID-19–related cases and fatalities, Public Health189: 129-134.
     [Google Scholar]
  16. Issa, J., Wouterse, B., Milkovska, E., & Van Baal, P. (2023). Quantifying income inequality in years of life lost to COVID-19: a prediction model approach using Dutch administrative data. International Journal of Epidemiology, 53(1). DOI:10.1093/ije/dyad159
     [Google Scholar]
  17. Johansson, B., Nicolas Hopmann, D. & Shehata, A. (2021). When the Rally-around-the-Flag Effect Disappears, or: When the COVID-19 Pandemic Becomes ‘Normalized’. Journal of Elections, Public Opinion and Parties,31 (sup1): 321–34. DOI:10.1080/1745289.2021.1924742
     [Google Scholar]
  18. Josten, E., M.Olsthoorn & J.D.Vlasblom (2021), Werk, inkomen en onderwijs. In: M.de Klerk, M.Olsthoorn, I.Plaisier, J.Schaper & F.Wagemans (red.), Een jaar met corona Ontwikkelingen in de maatschappelijke gevolgen van corona (p.75-106). Den Haag: SCP. https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2021/03/03/een-jaar-met-corona
     [Google Scholar]
  19. Kauhanen, L., Wan Mohd Yunus, W., Lempinen, L., Peltonen, K., Gyllenberg, D., Mishina, K., Gilbert, S., Bastola, K., Brown, J. & Sourander, A. (2023), A systematic review of the mental health changes of children and young people before and during the COVID-19 pandemic. European Child & Adolescent Psychiatry32, 995–1013. DOI:10.1007/s00787-022-02060-0
     [Google Scholar]
  20. Knapen, J., M.Scheffer & H.Boeije (2021). Monitoring Eén tegen eenzaamheid Eenzaamheid, participatie en sociale cohesie onder 75-plussers. Utrecht: Nivel. https://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/1003919.pdf
     [Google Scholar]
  21. Kritzinger, S., Foucault, M., Lachat, R., Partheymüller, J., Plescia, C. & Brouard, S. (2021). Rally round the flag’: the COVID-19 crisis and trust in the national government, West European Politics, 44:5-6, 1205-1231, DOI:10.1080/01402382.2021.1925017.
     [Google Scholar]
  22. Landman, T. & Smallman-Raynor, M. (2023), The politics of COVID-19: Government response in comparative perspective. Political Geography, 106, article 102957. DOI:10.1016/j.polgeo.2023.102957
     [Google Scholar]
  23. Loenen, T. van & M.E.T.C.van den Muijsenbergh (2022), Dakloosheid en coronalessen voor de pandemiebestendige toekomst van medische zorg en opvang. Nijmegen: Radboud UMC. https://www.coronatijden.nl/wp-content/uploads/2022/04/Dakloosheid-en-Corona.-Lessen-voor-de-pandemiebestendige-toekomst-van-medische-zorg-en-opvang.pdf
     [Google Scholar]
  24. Lorijn, S. (2022), Eenzaamheid onder jongeren. Lessen van de COVID-19 pandemie. In S.André, T.Reeskens, & B.Völker (Eds.), De Sociologie en de Pandemie: Inzichten en Vooruitblik na Twee Jaar Coronacrisis (p. 18-29). Tilburg: Open Press TiU. https://research.tilburguniversity.edu/en/publications/de-sociologie-en-de-pandemie-inzichten-en-vooruitblik-na-twee-jaa
     [Google Scholar]
  25. Mackenbach, J. (2006). Sociaal-economische gezondheidsverschillen en de verzorgingsstaat. In J. K.Helderman, P.Meurs, & K.Putters (Eds.), Orkestratie van gezondheidszorgbeleid. Besturen met rationaliteit en redelijkheid. Assen: Van Gorcum BV.
     [Google Scholar]
  26. Mai, Q. D., Song, L., & Donnelly, R. (2022). Precarious Employment and Well-Being: Insights from the COVID-19 Pandemic. Work and Occupations, 50(1), 3-21. DOI:10.1177/07308884221143063
     [Google Scholar]
  27. Midões, C. & Seré, M. (2022) Living with Reduced Income: An Analysis of Household Financial Vulnerability Under COVID-19. Social Indicators Research161, 125–149). DOI:10.1007/s11205-021-02811-7
     [Google Scholar]
  28. Mingione, E. (1996), Urban poverty: concepts, analysis and debates. In: E.Mingione (red.), Urban poverty and the underclass. Oxford (UK): Blackwell Publishers
     [Google Scholar]
  29. OECD (2022), What has been the impact of the COVID-19 pandemic on immigrants? An update on recent evidence?https://www.oecd.org/en/publications/what-has-been-the-impact-of-the-covid-19-pandemic-on-immigrants-an-update-on-recent-evidence_65cfc31c-en/full-report.html
     [Google Scholar]
  30. Overvest & Bettendorf (2024) Economische effecten van het coronasteunbeleid met lessen voor toekomstige crises. Den Haag: CPB. https://www.cpb.nl/economische-effecten-van-het-coronasteunbeleid-met-lessen-voor-toekomstige-crises
  31. Perry, B. L., Aronson, B., & Pescosolido, B. A. (2021). Pandemic precarity: COVID-19 is exposing and exacerbating inequalities in the American heartland. Proceedings of The National Academy of Sciences, 118(8). DOI:10.1073/pnas.2020685118
     [Google Scholar]
  32. Rijpkema, C., Ramerman, L., Hek, K., Bos, I., Verheij, R. (2023). Oversterfte tijdens de COVID-19-pandemie in Nederland nader onderzocht: de associatie met medische voorgeschiedenis, sociaaleconomische en demografische kenmerken. NIVEL. Zie: http://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/1004503.pdf
     [Google Scholar]
  33. RIVM (2022). Kwartaalonderzoek volwassenen meting 3: Uitgestelde zorg. https://www.rivm.nl/gezondheidsonderzoek-covid-19/kwartaalonderzoek-volwassenen/resultaten-eerdere-metingen/meting-3-uitgestelde-zorg
     [Google Scholar]
  34. Ryan, M. & Nanda, S. (2022) COVID-19: Social Inequalities and Human Possibilities. Londen: Routledge
     [Google Scholar]
  35. Siimsen, I., Orru, K., Naevestad, T., Nero, K., Olson, A., Kaal, E. & Frislid Meyer, S. (2023), Socio-economic outcomes of COVID-19 on the marginalised: Who have taken the hardest hit? International Journal of Disaster Risk Reduction93, article 103723. DOI:10.1016/j.ijdrr.2023.103723
     [Google Scholar]
  36. Snel, E., Engbersen, G., BoomJ. de, & Van Bochove, M. (2021). Sociaal kapitaal als bescherming tegen de mentale gevolgen van COVID-19. Mens en Maatschappij96(2): 213–241 DOI:10.5117/MEM2021.2.004.SNEL
     [Google Scholar]
  37. Snel, E., J.de Boom & G.Engbersen (2022), De mentale gevolgen van de coronapandemie. In S.André, T.Reeskens, & B.Völker (Eds.), De Sociologie en de Pandemie: Inzichten en Vooruitblik na Twee Jaar Coronacrisis (p. 30-42). Tilburg: Open Press TiU. https://research.tilburguniversity.edu/en/publications/de-sociologie-en-de-pandemie-inzichten-en-vooruitblik-na-twee-jaa
     [Google Scholar]
  38. Snel, E., G.Engbersen, J.de Boom & Y.Seidler (2024a). Nederland na de pandemie. Over de doorwerking van de coronapandemie op sociale cohesie. Rotterdam: Erasmus Universiteit/Risbo. https://www.risbo.nl/onderzoek/maatschappelijke-vraagstukken-beleid/covid-19.
     [Google Scholar]
  39. Snel, E., G.Engbersen, P.van der Heiden, H.Obermann & J.de Boom (2024b). Ongelijke verdeling van de sociale gevolgen van de coronapandemie. Rotterdam: Erasmus Universiteit/Risbo. Download: https://www.risbo.nl/media/125038
     [Google Scholar]
  40. Stoeldraijer, L., Kunst, A., Chilunga, F., Harmsen, C. (2022). Sociaal-demografische verschillen in COVID-19-sterfte in het eerste jaar van de coronapandemie. CBS – Statistische trends. Zie: http://www.cbs.nl/nl-nl/longread/statisti-wschetrends/2022/sociaal-demografische-verschillen-in-covid-19-sterfte-in-het-eerste-jaar-van-de-coronapandemie
     [Google Scholar]
  41. StronksK., Van de MheenH.D., MackenbachJ.P. (1993), Achtergronden van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Een overzicht van de literatuur en een onderzoeksmodel. In RaesV., KerkhofsE., LouckxF. (red.) Sociale ongelijkheid en verschillen in gezondheid, pp.11-26. Brussels: VUBPRESS.
     [Google Scholar]
  42. Tierney, K. (2019), Disasters. A sociological approach. Cambridge (UK): Polity Press.
     [Google Scholar]
  43. Teunenbroek, C. van, Wit, A. de, Koolen-Maas, S., & Bekkers, R. (2022). Vrijwilligerswerk en geefgedrag tijdens de pandemie. In S.André, T.Reeskens, & B.Völker (Eds.), De Sociologie en de Pandemie: Inzichten en Vooruitblik na Twee Jaar Coronacrisis (p. 152-165). Tilburg: Open Press TiU. https://research.tilburguniversity.edu/en/publications/de-sociologie-en-de-pandemie-inzichten-en-vooruitblik-na-twee-jaa
     [Google Scholar]
  44. Van den Berge, W., van, Rabaté & S., Swart, L. (2020). Crisis op de arbeidsmarkt: wie zitten in de gevarenzone? CPB Coronapublicatie. https://www.cpb.nl/sites/default/files/omnidownload/CPB-Coronapublicatie-Crisis-op-de-arbeidsmarkt-wie-zitten-in-de-gevarenzone.pdf
     [Google Scholar]
  45. Van der Velden, P. G., Hyland, P., Contino, C., Von Gaudecker, H., Muffels, R., & Das, M. (2021). Anxiety and depression symptoms, the recovery from symptoms, and loneliness before and after the COVID-19 outbreak among the general population: Findings from a Dutch population-based longitudinal study. PLoS ONE, 16(1), e0245057. DOI:10.1371/journal.pone.0245057
     [Google Scholar]
  46. Van Toorn, M., E.Snel & T.Wentink (2020), Sociaaleconomische gevolgen van COVID-19. In: G.Engbersen, M.van Bochove, J.de Boom, J.Burgers, G.Custers e.a., De bedreigde stad. De maatschappelijke impact van COVID-19 op Rotterdam (p. 15-24). Rotterdam: Erasmus Universiteit. Download: https://www.impactcorona.nl/wp-content/uploads/2020/10/2020-04-Def_rapportdebedreigde-stad.pdf
     [Google Scholar]
  47. Verbakel, E., Raiber, K. & Boer, A. de (2021), Mantelzorg tijdens de pandemie. In: De sociologie en de pandemie: Inzichten en vooruitblik na twee Jaar coronacrisis, S.André, T.Reeskens & B.Völker. Open Press TiU. Download https://research.tilburguniversity.edu/en/publications/de-sociologie-en-de-pandemie-inzichten-en-vooruitblik-na-twee-jaa
     [Google Scholar]
  48. Vermeulen, W., & Van der Wiel, K. (2021). The effectiveness of Dutch COVID-19 policy measures: A sectoral analysis. CPB Discussion Paper. Download: https://www.cpb.nl/sites/default/files/omnidownload/CPB-Discussion-Paper-447-The-effectiveness-of-Dutch-COVID-19-policy-measures-A-sectoral-analysis.pdf
     [Google Scholar]
  49. Vindegaard, N., & M.Benros (2020), COVID-19 pandemic and mental health consequences: Systematic review of the current evidence. Brain, behavior, and immunity, 89, 531-542. DOI:10.1016/j.bbi.2020.05.048
     [Google Scholar]
  50. Witteveen, D. (2020). Sociodemographic inequality in exposure to COVID-induced economic hardship in the United Kingdom. Research in Social Stratification and Mobility, 69, article 100551. DOI:10.1016/j.rssm.2020.100551
     [Google Scholar]
  51. Xiong, J., O.Lipsitz, F.Nasri, L.Lui, H.Gill, L.Phan, D.Chen-Li, M.Iacobucci, R.Ho, A.Majeed & R.S.McIntyre (2020), Impact of COVID-19 pandemic on mental health in the general population: A systematic review. Journal of affective disorders, 277, 55-64. DOI:10.1016/j.jad.2020.08.001
     [Google Scholar]
/content/journals/10.5117/MEM2025.3.004.SNEL
Loading
De cumulatie van nadelige maatschappelijke gevolgen van de coronapandemie
M&M 100, 298 (2025); https://doi.org/10.5117/MEM2025.3.004.SNEL
/content/journals/10.5117/MEM2025.3.004.SNEL
/content/journals/10.5117/MEM2025.3.004.SNEL
Loading

Data & Media loading...

Keyword(s): corona pandemic; social consequences; social inequality; trust in government

Most Cited Most Cited RSS feed

Dit is een verplicht veld
Graag een geldig e-mailadres invoeren
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error