Vroege taalcontacten tussen het Nederlands en het Russisch | Amsterdam University Press Journals Online
2004
Volume 139, Issue 4
  • ISSN: 0040-7550
  • E-ISSN: 2212-0521

Abstract

Abstract

In this contribution we conduct linguistic and historical research on a Dutch-Russian glossary from the early seventeenth century discovered not so long ago and published in Russian in 2017. The concise word list is the oldest surviving testimony to date of language contact between Dutch and Russians. Based on the provenance of the manuscript in which the word list is located and on the semantic fields found in it, we argue that it should be associated with the northern Russian port city of Arkhangel on the White Sea. Here the Dutch traded with the Russians as early as the sixteenth century. The Dutch part of the glossary shows that a North Holland dialect north of the IJ and especially West Frisian qualify as the informant’s area of origin. This assumption is consistent with historical research on the origins of Dutch traders at Arkhangel from the late sixteenth century onward.

Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/TNTL2023.4.001.SCHA
2023-12-01
2024-04-29
Loading full text...

Full text loading...

References

  1. (NB Zie par. 3.1 voor de bibliografische gegevens van de afgekorte benamingen James, Grigorovič, Heemer, Ridley, Fonne, Brjus; SORJa, Sreznevskij, SRJa; MNW, WNT.)
  2. Alekseev1968 – M.P.Alekseev, Slovari inostrannych jazykov v russkom azbukovnike XVII veka (‘Woordenboeken van vreemde talen in een Russisch abecedarium van de 17e eeuw’). Leningrad, 1968.
    [Google Scholar]
  3. Van den Baar1973 – A.H.van den Baar, ‘An Early Eighteenth Century Russian Dictionary (Vilima Sevela Iskusstvo Nederlandskago Jazyka)’. In: Dutch contributions to the seventh International Congress of Slavists, Warsaw, August 21-27, 1973, ed. A.G.F.van Holk. Berlin-Boston, 1973, p. 19-32.
    [Google Scholar]
  4. Berteloot1984 – A.Berteloot, Bijdrage tot een klankatlas van het dertiende-eeuwse Middelnederlands. Gent, 1984.
    [Google Scholar]
  5. Biržakova2010 – E.È.Biržakova, ‘Iz istorii russko-inojazyčnoj leksikografii XVIII v. (“Russko-gollandskij leksikon” Jakova Brjusa)’ (‘Uit de geschiedenis van de Russisch-anderstalige lexicografie van de 18e eeuw (“Het Russisch-Nederlands lexicon” van Jakov Brjus”)’. In: Russkaja leksikografija XVIII veka (‘Russische lexicografie van de 18e eeuw’). Sankt-Peterburg, 2010, p. 47-61.
    [Google Scholar]
  6. Boekenoogen & Woudt2004 – G.Boekenoogen & K.Woudt, De Zaanse volkstaal: het Zaans woordenboek. Wormer, 2004.
    [Google Scholar]
  7. Boyer1905 – P.Boyer, Un vocabulaire français-russe de la fin du XVIe siècle. Paris, 1905.
    [Google Scholar]
  8. Briquet1923 – C.M.Briquet, Les filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier, dès leur apparition vers 1282 jusqu’en 1600. Tome premier. Deuxième edition. Paris, 1923.
    [Google Scholar]
  9. Considine2022 – J.Considine, Sixteenth-Century English Dictionaries. Oxford-New York, 2022.
    [Google Scholar]
  10. Daan1950 – J.Daan, Wieringer land en leven in de taal. Dissertatie, Universiteit van Amsterdam, 1950.
    [Google Scholar]
  11. Driessen1989 – J.Driessen, Russen en Nederlanders. Uit de geschiedenis van de betrekkingen tussen Nederland en Rusland 1600-1917. Amsterdam-’s-Gravenhage, 1989.
    [Google Scholar]
  12. Fasmer1986-1987 – M.Fasmer1986-1987, Ètimologičeskij slovar’ russkogo jazyka (‘Etymologisch woordenboek van de Russische taal’). Moskou, 1986-1987. (Oorspronkelijk: M.Vasmer, Russisches etymologisches Wörterbuch. Heidelberg, 1953-1958.)
    [Google Scholar]
  13. Filin et al.1965 e.v. – F.P.Filin et al., Slovar’ russkich narodnych govorov (‘Woordenboek van de Russische volksdialecten’). Moskou-Leningrad/Sint-Petersburg, 1965 e.v.
    [Google Scholar]
  14. Gecova et al.1980 e.v. – O.G.Gecova et al., Archangel’skij oblastnoj slovar’ (‘Archangel’sk regionaal woordenboek’). Moskou, 1980 e.v.
    [Google Scholar]
  15. Van Ginneken1954 – J.van Ginneken, Drie Waterlandse Dialecten. 2 vol. Alphen aan den Rijn, 1954.
    [Google Scholar]
  16. Günther2002 – E.Günther, Das niederdeutsch-russische Sprachbuch von Johannes von Heemer aus dem Jahre 1696. Frankfurt am Main, 2002.
    [Google Scholar]
  17. Hendriks2014 – P.Hendriks, Innovation in Tradition. Tönnes Fonne’s Russian-German Phrasebook (Pskov, 1607) (Studies in Slavic and General Linguistics 41). Amsterdam-New York, 2014.
    [Google Scholar]
  18. Hendriks & Schaeken2008 – P.Hendriks & J.Schaeken, Tönnies Fenne’s Low German Manual of Spoken Russian, Pskov 1607: An electronic text edition. Online: https://scholarlypublications.universiteitleiden.nl/handle/1887/17831.
    [Google Scholar]
  19. Hüllen1999 – W.Hüllen, English Dictionaries 800-1700. The Topical Tradition. Oxford, 1999.
    [Google Scholar]
  20. Janin et al.2004 – V.L.Janin et al., Novgorodskie gramoty na bereste. XI: Iz raskopov 1997-2000 gg. (‘Novgorodse brieven op berkenbast. XI: Uit de opgravingen van 1997-2000’). Moskva, 2004.
    [Google Scholar]
  21. Krivko1975 e.v. – R.N.Krivko (ed.), Slovar’ russkogo jazyka XI-XVII vekov (‘Woordenboek van de Russische taal van de 11e tot de 17e eeuw’). Moskou, 1975 e.v.
    [Google Scholar]
  22. Krušel’nickaja2006 – E.V.Krušel’nickaja, ‘Kelejnyj sbornik novgorodskogo mitropolita Isidora Soloveckoj biblioteki No. 860/970: Opyt izučenija odnoj ènciklopedičeskoj kompilacii konca XVI veka’ (‘De cellen-verzameling van de Novgorodse metropoliet Isidor Solovetskij van de bibliotheek nr. 860/970: Een proeve van de bestudering van een encyclopedische compilatie uit het einde van de 16e eeuw’). In: Istorija v rukopisjach i rukopisi v istorii. Sbornik naučnych trudov k 200-letiju Otdela rukopisej Rossijskoj nacional’noj biblioteki (‘De geschiedenis in handschriften en handschriften in de geschiedenis. Een verzameling wetenschappelijke werken naar aanleiding van het tweehonderdjarig bestaan van de Handschriftenafdeling van de Russische Nationale Bibliotheek’), eds. V.N.Zajcev et al.Sankt-Peterburg, 2006, p. 379-398.
    [Google Scholar]
  23. Larin2002 – B.A.Larin, Tri inostrannych istočnika po razgovornoj reči Moskovskoj Rusi XVI-XVII vekov (‘Drie buitenlandse bronnen voor de spreektaal van de Moskouse Rus van de 16e-17e eeuw’). S.-Peterburg, 2002.
    [Google Scholar]
  24. Levičkin2017 – A.N.Levičkin, ‘Otryvok russko-gollandskogo slovarja XVII veka iz Pskova’ (‘Een fragment van een Russisch-Nederlands woordenboek uit de 17e eeuw uit Pskov’). In: Severnorusskie govory. Vypusk 16 (‘Noord-Russische dialecten. Aflevering 16’), eds. A.S.Gerd & E.V.Purickaja. Sankt-Peterburg, 2017, p. 196-235. Online: http://msk.phil.spbu.ru/nauchnye-temy/srg16xeFINAL.pdf.
    [Google Scholar]
  25. Van der Meulen1909 – R.van der Meulen, De Hollandsche Zee- en Scheepstermen in het Russisch (Verhandelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. Afdeeling Letterkunde. Nieuwe Reeks. Deel X. No. 2). Amsterdam, 1909.
    [Google Scholar]
  26. Van der Meulen1913 – R.van der Meulen, ‘Peter de Groote en het Hollandsch’. In: Onze Eeuw13 (1913) 3, p. 117-138.
    [Google Scholar]
  27. Van der Meulen1920 – R.van der Meulen, ‘Schevinken van Oostland’. In: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- & Letterkunde39 (1920), p. 279-290.
    [Google Scholar]
  28. Mooijaart1992 – M.Mooijaart, Atlas van Vroegmiddelnederlandse taalvarianten. Proefschrift. Universiteit Leiden, 1992.
    [Google Scholar]
  29. Mžel’skaja2004 e.v. – O.S.Mžel’skaja (ed.), Slovar’ obichodnogo russkogo jazyka Moskovskoj Rusi XVI-XVII vekov (‘Woordenboek van de Russische omgangstaal van de Moskouse Rus’ in de zestiende-zeventiende eeuw’). Moskou, 2004 e.v.
    [Google Scholar]
  30. Pannekeet1984 – J.Pannekeet, Westfries Woordenboek. Wormerveer, 1984.
    [Google Scholar]
  31. Pannekeet1995 – J.Pannekeet, Het Westfries. Inventarisatie van dialectkenmerken. Wormerveer1995.
    [Google Scholar]
  32. Pijnenburg et al.2001 – W.Pijnenburg et al., Vroegmiddelnederlands Woordenboek. Woordenboek van het Nederlands van de dertiende eeuw in hoofdzaak op basis van het Corpus-Gysseling. Leiden, 2001.
    [Google Scholar]
  33. Schaeken & De Klerk te verschijnen – J.Schaeken & E.de Klerk, ‘Il’ja Kopievskij’s Nomenclator of 1700: Notes on the first Dutch-Russian dictionary’, te verschijnen.
  34. Sreznevskij1893 – I.I.Sreznevskij, Materialy dlja slovarja drevnerusskogo jazyka (‘Materiaal voor een woordenboek van de Oudrussische taal’). Sint-Petersburg, 1893.
    [Google Scholar]
  35. Stone1996 – G.Stone, A Dictionarie of the Vulgar Russe Tongue, Attributed to Mark Ridley, Edited from the late-sixteenth-century manuscripts and with an introduction. Köln-Weimar-Wien, 1996.
    [Google Scholar]
  36. Uhlenbeck1891 – C.C.Uhlenbeck, Verslag aangaande een onderzoek in de archieven van Rusland ten bate der Nederlandsche geschiedenis. ’s Gravenhage, 1891.
    [Google Scholar]
  37. De Vaan2017 – M.de Vaan, The Dawn of Dutch. Amsterdam, 2017.
    [Google Scholar]
  38. Veluwenkamp2000 – J.W.Veluwenkamp, Archangel. Nederlandse ondernemers in Rusland 1550-1785. Amsterdam, 2000.
    [Google Scholar]
  39. Versloot2017 – A.Versloot, ‘The Development of Diminutives in Frisian’. Lezing gegeven op de negende Dey fan de Fryske Taalkunde, Leeuwarden, 27oktober2017.
    [Google Scholar]
  40. Verwijs, Verdam et al. 1885-1952 – E.Verwijs, J.Verdam et al., Middelnederlandsch Woordenboek. ’s-Gravenhage, 1885-1952.
    [Google Scholar]
  41. De Vries, Te Winkel et al. 1882-2001 – M.de Vries, L.A.te Winkel et al., Woordenboek der Nederlandsche Taal. ’s-Gravenhage, 1882-2001.
    [Google Scholar]
  42. Vremennik1850 – ‘Torgovye knigi’ (‘Handelsboeken’). In: Vremennik imperatorskogo moskovskogo obščestva istorii i drevnostej rossijskich (‘Kroniek van de keizerlijke Moskouse vereniging voor Russische geschiedenis en oudheden’). Boek VII, afdeling II.3. Moskva, 1850, p. 1-22.
    [Google Scholar]
  43. Weijnen1966 – A.Weijnen, Nederlandse Dialectkunde. 2e ed. Assen, 1966.
    [Google Scholar]
  44. Wijnroks2003 – E.Wijnroks, Handel tussen Rusland en de Nederlanden, 1560-1640. Een netwerkanalyse van de Antwerpse en Amsterdamse kooplieden, handelend op Rusland. Hilversum, 2003.
    [Google Scholar]
  45. De Wulf2019 – C.de Wulf, Klankatlas van het veertiende-eeuwse Nederlands: het dialectvocalisme in de spelling van lokale oorkonden. Gent, 2019.
    [Google Scholar]
http://instance.metastore.ingenta.com/content/journals/10.5117/TNTL2023.4.001.SCHA
Loading
/content/journals/10.5117/TNTL2023.4.001.SCHA
Loading

Data & Media loading...

This is a required field
Please enter a valid email address
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error