- Home
- A-Z Publications
- Pedagogiek
- Previous Issues
- Volume 33, Issue 2, 2013
Pedagogiek - Volume 33, Issue 2, 2013
Volume 33, Issue 2, 2013
-
-
Onderwijs, levensbeschouwing en het publiek domein. Inleiding op het themanummer
Authors: Siebren Miedema, Gerdien Betram-Troost & Wiel VeugelersSamenvattingIn dit inleidende artikel wordt de leidende vraag voor dit themanummer gepresenteerd: Wat is de situatie van religie/ levensbeschouwing en religieuze/levensbeschouwelijke opvoeding anno 2013? Om zicht te krijgen op de actuele ontwikkelingen die momenteel gaande zijn wordt in dit themanummer een actuele kaart gepresenteerd van levensbeschouwelijke opvoeding in het onderwijs in verschillende West-Europese landen: Frankrijk, Duitsland, Engeland, België en Nederland. Eén bijdrage gaat expliciet in op de Europese context. In deze inleiding op het themanummer gaan de gastredacteuren eerst kort in op wat zij kenmerkend achten voor de huidige stand van zaken. Vervolgens wijzen zij op de aandacht voor de relatie van levensbeschouwelijke vorming en burgerschapsvorming. Daarna presenteren zij uitkomsten van Nederlands onderzoek dat in Europees verband verricht is. Afsluitend worden de verschillende bijdragen aan dit themanummer geïntroduceerd.
-
-
-
The Perspectives of the European institutions concerning the place of religion in education
More LessSamenvattingDit artikel brengt de hedendaagse ontwikkelingen in beeld van Europese organisaties met een focus op hun visie op religie en onderwijs. Aandacht wordt met name geschonken aan de Raad van Europa en de Europese Unie, maar ook aan de OSCE. Deze organisaties faciliteren de geregelde dialoog met kerken en geloofsgemeenschappen ten aanzien van hun bijdrage aan democratische processen, sociale cohesie en burgerschap, waarbij ook de eigen agenda van deze religieuze gemeenschappen aandacht krijgt.
Het artikel richt zich in het bijzonder op de plaats en de rol van religie in het onderwijs zoals die expliciet tot uiting komt in de rapporten van de Raad van Europa wanneer de religieuze en levensbeschouwelijke dimensie van interculturele dialoog en intercultureel onderwijs, democratische burgerschapsvorming en onderwijs gericht op mensenrechten in het geding is. Ook de Europese Unie is duidelijk gecommitteerd aan de dialoog met geloofsgemeenschappen, daarbij rekening houdend met de verschillen die bestaan in de respectieve natiestaten met betrekking tot de relatie van kerk en staat. Het aspect van religie in het onderwijs is om die reden veel meer impliciet in vergelijking met de Raad van Europa.
-
-
-
Waarheen met de levensbeschouwelijke vakken in Vlaanderen?
Authors: Patrick Loobuyck & Leni FrankenSamenvattingDit artikel biedt een overzicht van de manier waarop in België en Vlaanderen de levensbeschouwelijke vakken worden aangeboden. De huidige situatie is nog steeds gebaseerd op het schoolpact van 1958 maar komt nu door de gewijzigde sociologische situatie en een gewijzigd levensbeschouwelijk landschap onder druk te staan. Het artikel schetst de uitdagingen en de verschillende voorstellen om hieraan tegemoet te komen. Er wordt geargumenteerd waarom het invoeren van een onafhankelijk plichtvak over levensbeschouwing, ethiek en burgerschap, en filosofie de meest belovende optie is. De bestaande levensbeschouwelijke vakken kunnen daarnaast blijven bestaan, maar enkel optioneel, als keuzevak.
-
-
-
Religious Education in England: The Story to 2013
More LessSamenvattingIn dit artikel wordt een schets geboden van de wetgeving en de beleidsdiscussies met betrekking tot de vormgeving van het godsdienst- en levensbeschouwelijk onderwijs in Engeland tot aan 2013. Vooraf wordt nog kort ingegaan op de vigerende systemen in Noord-Ierland, Schotland en Wales. Het duale Engelse systeem wordt uitgelegd met bekostiging van zowel openbare (‘community’) scholen als ook bepaalde denominationele scholen. Duidelijk wordt hoe het ontwerpen van curricula voor het godsdiensten levensbeschouwelijk onderwijs gaandeweg werd overgedragen aan lokale autoriteiten, waaraan de overheid op nationaal niveau steeds minder wettelijke eisen verbond. Secularisatie en pluriformisering van de samenleving blijken de belangrijkste stoot te hebben gegeven voor veranderde doelstellingen voor het godsdienst- en levensbeschouwelijk onderwijs en tot een verbreding van deelnemers aan de lokale vormgeving van het curriculum. Hierdoor kwamen ook meer religieuze en levensbeschouwelijke tradities aan bod. Overheidsbeleid is van grote invloed in dezen. De vorige Labourregering wilde inzetten op versterking van de cohesie in gemeenschappen en daar paste het genoemde beleid uitstekend bij. De huidige coalitieregering voert beleid dat andere vakken dan godsdienst/levensbeschouwing bevoorrecht, en de lokale overheden kunnen minder bijdragen aan het gezamenlijke curriculum. Daarnaast is de opleiding van specialistische leraren godsdienst/levensbeschouwing onder druk komen te staan.
-
-
-
Humanistische Levensbeschouwelijke Vorming. Levensbeschouwelijke vorming in het Nederlandse openbaar onderwijs, in het bijzonder HVO
Authors: Wiel Veugelers & Eveline OostdijkSamenvattingBinnen het openbaar onderwijs kunnen ouders kiezen voor een keuzevak Humanistisch Vormings Onderwijs (HVO). In dit artikel schetsen wij een beeld van de praktijk van HVO in het openbaar onderwijs en analyseren het HVO zowel binnen de ontwikkelingen in het openbaar onderwijs als binnen discussies over levensbeschouwelijke vorming. Wij maken daarbij gebruik van enkele onderzoeken uit het programma Kortlopend Onderwijs Onderzoek en een aan de Universiteit voor Humanistiek lopend promotieonderzoek. Centrale vragen zijn: welke inhoudeijke invulling wordt gegeven aan humanisme, hoe gaan docenten om met de eigen humanistische visie, en hoe verhoudt het humanistisch perspectief zich met aandacht voor andere levensbeschouwingen. In het eerste deel van het artikel besteden wij ook aandacht aan de ontstaansgeschiedenis van HVO en aan de context van HVO.
-
-
-
Teaching about religions within the renewed laistic system in France
More LessSamenvattingSinds de onderwijswetten van het einde van de 19de eeuw maakt godsdienstonderwijs geen deel meer uit van het lesrooster van de Franse openbare scholen. Godsdienstonderwijs wordt buiten de school aangeboden door geloofsgemeenschappen of in privéscholen, maar dit valt buiten het toezicht en de controle van de overheid. Aan religie kan echter wel aandacht geschonken worden in de andere schoolvakken zoals bijvoorbeeld geschiedenis, maar het gaat dan louter om onderwijs over religie en levensbeschouwing. De keuze om aandacht te schenken aan religie en levensbeschouwing in de andere vakken laat zich eerst goed begrijpen vanuit de geschiedenis van Frankrijk en in het bijzonder vanuit het toonaangevende principe van de laïcité. Een principe dat om kennistheoretische en pragmatische redenen van belang is geworden. In de Franse scholen komen religieuze thema’s vanuit een historisch en cultureel perspectief aan de orde, en is er geen apart vak ‘godsdienst’ of ‘levensbeschouwing’. Een gevolg hiervan is wel dat godsdienstige en levensbeschouwelijke fenomenen niet door het hele curriculum en alleen in bepaalde fasen van een schooltype aan de orde komen. Ook kan de professionaliteit van de docenten qua opleiding in deze materie nogal uiteenlopen.
-
-
-
Dialogical ‘Religious Education for All’ in Hamburg
More LessSamenvattingDe ontwikkeling ten aanzien van het godsdienstonderwijs in Duitsland wordt gekenmerkt door een variëteit aan verschillende benaderingen waaraan sociale, theologische en pedagogische factoren hebben bijgedragen. Sinds de jaren negentig is de belangstelling gegroeid voor structurele en didactisch verantwoorde vernieuwingen, die echter in de 16 relatief autonome federale staten van Duitsland een verschillende uitwerking hebben gekregen. Geconstateerd wordt dat een confessioneel model van godsdienstonderwijs in de meeste Länder dominant is, maar dat pogingen ondernomen zijn en worden om tot alternatieve vormgevingen te komen die meer recht doen aan een groeiend cultureel en religieus pluralisme. Het gepresenteerde Hamburgse model ‘Religionsunterricht für Alle’ mag dienen als een voorbeeld van zo’n alternatieve uitwerking waarin de dialoog en interactie tussen leerlingen met verschillende religieuze en levensbeschouwelijke achtergronden een prominente plaats heeft. Hoewel sommige Duitse godsdienstpedagogen en belangenbehartigers het Hamburgse model als vreemd beschouwen en er sceptisch tegenover staan, oogst het model zowel in Duitsland zelf maar ook internationaal veel waardering. Met name in academische kringen krijgt het gezamenlijk onderwijs aan leerlingen met verschillende religieuze en levensbeschouwelijke achtergronden een warm onthaal.
-
-
-
Enkele trends in levensbeschouwelijke vorming anno 2013: nationale en internationale perspectieven
Authors: Siebren Miedema, Wiel Veugelers & Gerdien Bertram-TroostSamenvattingWorden tegen de achtergrond van het inleidende artikel op dit themanummer in retrospectief ook een aantal trends zichtbaar in de verschillende bijdragen vanuit een nationaal en internationaal perspectief op levensbeschouwelijke vorming anno 2013? Met die vraag als insteek worden in deze afsluitende bijdrage vergelijkenderwijs een aantal positieve ontwikkeling geschetst, maar ook een aantal bedreigingen in beeld gebracht.
-
Most Read This Month
